Հայ-ռուսական ռազմավարական յարաբերութիւններու “վտանգուած” ապագայի շուրջ ծաւալուած տեսական բանավէճը կը թէժանայ: Հայաստանի կողմէն անոր կը մասնակցին ինչպէս' “ռուսասէր”, այնպէս ալ' “ռուսատեաց” քաղաքական գործիչներն ու փորձագէտները, իսկ ռուսական կողմէն' “հայասէր եւրոպատեացները”: Այս բանավէճը կը յանգի մէկ հետևութեան' որ ուղին ալ ընտրէ Հայաստանը' եւրաինտեգրումը, թէ' ռուսադաւանութիւնը, միևնոյնն է' մեր երկիրն անխուսափելիօրէն պիտի կործանուի: Պիտի կործանուի եւրամիասեռականներու սպասուող սանձարձակութիւններուն, կամ ալ ռուսական արջի հայերու հանդէպ որդեգրելիք բութ և անօրէն ստրակահալածութեան պատճառով: Սա զգացմունքայինի ոլորտին կը վերաբերէր: Ռացիոնալի ոլորտին վերաբերողը տնտեսութեան եւ անվտանգութեան խնդիրներն են, որոնք յատկապէս բանավէճի ռուս մասնակիցներուն համար աւանդաբար անքակտելի միասնութիւն կը կազմեն: Անոնք կ'ըսեն. ”Հայաստանի ունեցած պահանջները Ռուսաստանի հանդէպ չափազանց մեծ են' մեզմէ Ղարաբաղի ճանաչում կ'ակնկալէք, աժան գազ կ'ուզէք, աժան զէնք կ'ուզէք, ռազմական աջակցութիւն կ'ուզէք եւ ատոր հետ մէկտեղ ալ կ'երթաք եւրաինտեգրման ճանապարհով: Բա այդ ազնիւ գործընկերոջ ընելու բան է : Եթէ այդպէս է, մենք ալ Ադրբեջանի հետ պիտի մերձենանք եւ այնժամ տեսնենք, թէ Ղարաբաղին ինչ ճակատագիր բաժին պիտի հասնի:” Պարզուեցաւ նաև, որ Հայաստանի եւրաինտեգրումը տնտեսական աղէտ կը գուժէ Ռուսիայի համար, որովհետև հակառակ այն հանգամանքին, որ այս երկու եղբայրական երկիրներն ընդհանուր սահման չունին, այնուամենայնիւ Հայաստանէն Ռուսիա կրնայ սկսիլ եւրոպական ապրանքներու հսկայածաւալ եւ անկառավարելի ներհոսք, որուն հետևանքով շատ կարճ ժամանակի մէջ ռուսական տնտեսական համակարգն անխուսափելիօրէն կը փլուզուի: Այսինքն' այն ինչ որ չկրցան ընել ռուսերուն սահմանակից Ուկրաինան ու Բելառուսը, գլուխ կը հանէ առևտրային գիգանտ Հայաստանը: Այս տխմարութիւնները դուրս կու տան Ռուսիայի մէջ որպէս հայերու բարեկամ յայտնի տարատեսակ գործիչները, որոնց անմիջական ջանքերու արդիւնքն են Հարաւային Կովկասի մէջ Ռուսիայի վերջին տասնամեակներուն ունեցած բոլոր ռազմաքաղաքական տապալումները: Տնտեսական ոլորտի հետ կապուած մէկ բան ակնյայտ է' ցաւալիօրէն Ռուսիան յարաբերականօրէն արդիւնաւէտ տնտեսական գործունէութիւն կը ծաւալէ բացառապէս իր ռազմական վերահսկողութեան տակ գտնուող տարածքներուն մէջ: Ռուսական քաղաքականութեան ստուերայինները, եւրաինտեգրման հետ կապուած Հայաստանին մեղադրանքներ ներկայացնելով, կը նախապատրաստեն Արցախը յանձնելու միջոցով Կիրովաբադի մէջ Ռուսիայի ռազմական ներկայութիւնը վերականգնելու համար անհրաժեշտ բարոյական և քաղաքական մթնոլորտն ու առարկայական պայմանները: Այս ամէնը կապ չունի Հայաստանի եւրաինտեգրման գործընթացին հետ, պարզապէս այդ մարդոց կարծիքով պահը հասունցած է, երբ գուցէ հնարաւոր պիտի ըլլայ Հարաւային Կովկասի մէջ ռուսական ներկայութիւնը տարիներ շարունակ ապահոված միակ իրական դաշնակցին' Հայաստանին դաւաճանելու միջոցով ընդլայնել այդ ներկայութիւնը:
Ռուսիայի անցեալն ու ապագան ծախած և քամիին տուած կոմերիտական երբեմնի վերնախաւի զառամեալ ներկայացուցիչներուն հերթական ստորութիւնն է: Ինչ ընենք' այդ ալ իրենց կենսակերպն է: Մենք պարզապէս պէտք է սառնասրտութիւն պահպանենք և պատրաստ ըլլանք նաև զէնքով դիմակայել ցանկացած արտաքին ճնշման: Իսկ աւելի լաւ կ'ըլլայ, եթէ քաղաքական մակարդակի վրայ կանխարգելուին հնարաւոր բացասական զարգացումները' այդ հնարաւորութիւնը կայ:
