Բիզնեսում սենց հասկացություն կա, դրական մարքեթինգ (positive marketing), դրա հիմնական դրսեւորումը կապիտալի ու աշխատանքի տեղափոխումնա մեծից փոքր բիզնես: Պարզա, որ սա անվերջ ցիկլիկ պրոցեսա, բայց կապիտալն ու աշխատանքը մեծից փոքր տեղափոխելով միանգամից մի քանի հարցա լուծվում, նախ փոքր բիզնեսը կյանքա ստանում ու աշխուժանումա, երկորդ կապիտալի վերաբաշխումա տեղի ունենում, երրորդ գների վերաինդեկսավորումա տեղի ունենում: Էս պրոցեսում կա նաեւ տուժող՝ մեծ բիզնեսնա որը կորցնումա կապիտալ ու եկամտահոսք ու բնականաբար ատամներով պետքա պահի ու թույլ չտա նման բան տեղի ունենա: Բայց այնուամենայնիվ ժամանակակից աշխարհում որքան էլ մեծերը թռփոշանում են դրական մարքեթինքը չի վերանում ու դեռ ականատես ենք լինում նման դեպքերի: ՈՒ սրա պատճառը պարզա, ամեն մեծ բիզնես մեծանալով ու հարստահարելով ինքն իր տակ ականա դնում որը պայթելով ձեռներեց աշխատակիցների ու իր շուկայի կողմից դրական մարքեթինքի զոհա դարձնում իրեն:
Ասածս հիմնավորեմ ու մասնավորեցնեմ մի կոնկրետ օրինակով ու վստահ եմ շատ ավելի պարզ կդառնա թե ինչի մասին է խոսքը:
Այստեղ ես ունեմ երկու մոլդովացի եղբայր ծանոթ, որոնք զբաղվում են մեծ բեռնատարների վերանորոգմամբ (հայերեն ասած ՖՈՒՌ): Էդ տղաները էդ գործով զբաղվել են դեռ իրենց երկրում ու էստեղ գալով աշխատանքի են ընդունվել նման մի մեծ կազմակերպությունում որպես վերանորոգողներ:
Մի փոքր շեղվելով ասեմ, որ գործը նախ պետք է կարողանալ անել տեխնիկապես, բայց դրանից բացի սա շատ ծանր աշխատանք է, ու վստահ եմ ասում Հայաստանում մի քանի մարդ հազիվ թե գտնվի որ ունակ լինի նման աշխատանք կատարելու: Ու սրա պատճառը աշխատանքային պայմանների բավական դաժան լինելն է, աշխատանքի մեծ մասը գարաժային պայմաններում չի կատարվում այլ հենց չոլերում, դե ինչ եղանակ ասես կարող է լինել, բեռնատարը լռվել է, պետք է գնալ տեղում չոլի մեջ ձյուն բուք, ջուր, գիշեր ցերեկ, մտնել տակը սարքել:
Ինչի՞ էսքան մանրամասների մեջ մտա որ հիմա թվերի մասին խոսելուց պարզ դառնա օրինակի ցայտունությունը:
Ուրեմն էդ բիզնեսի տերը էս եղբայրներին վճարում էր տարեկան 40 հազար Կանադական դոլլար (մոտավոր հավասար է ամերիկյանին) էս աշխատանքն անելու համար ու քանի որ էս տղաները որպես աշխատողներ շատ բարեխիղճ ու վիզ դնող տղերք են շատ անգամներ հենց իրենց է կազմակերպությունն ուղարկում չոլեր էս գործը գլուխ բերելու համար:
Էդպես շարունակվում է էնքան մինչեւ մի օր էդ կազմակերպության մեծ հաճախորդ հանդիսացող մի բեռնատար կազմակերպություն, որի հազարավոր բեռնատարերը պայմանագրային հիմունքներով հենց էս տղաների աշխատած կազմակերպությունն է վերանորոգում, կարճ ասած մինչեւ էդ կազմակերպության տնօրենը կապնվում է եղբայրներից մեկի հետ թե բա
«տղերք ես տեսնում եմ իմ մեքենաները հիմնականում հենց դուք եք սարքում, եկեք դուրս եկեք էդ աշխատանքից ես ֆինանսավորեմ ձեր համար կազմակերպություն բացեք, բայց պայմանագիր կնքենք որ ինձ կես գնով 10 տարի պետքա սպասարկեք»
Էդպես էլ անում են, տղաները թքում դուրս են գալիս, իրենց պատմելով հենց բառացիորեն քրֆել են տիրոջը դուրս են եկել, բացում են իրենց ֆիրման, նույն գործն անում փաստացի կես գին վերցնելով էդ բեռնատար կազմակերպության տիրոջից ու տարեկան ամեն մեկը մոտ 300 000 փող աշխատում էսքանով հանդերձ:
Սա մի ցայտուն օրինակա ոնցա բիզնես աշխարհում տրամաբանությունն ու դրական մարքեթինգը գործում ու ոնցա էդ դրական մարքեթինգից տուժում ագահ մեծ բիզնեսը:
Հայաստանում արդեն 25 տարիյա դրական մարկետինգա արվում, որտեղ մեծ բիզնեսը Հայաստանի իշխանություններն են, որոնք սեփական մասնագետներին վերաբերվում են դուքյանչու տրամաբանությամբ, էդ մոլդովացի եղբայրների դերը կատարում են տարատեսակ մասնագետները, իսկ բեռնատարների կազմակերպության ղեկավարներն էլ օտար պետություններն են, որոնք էս մասնագետներին առավել հաճո ու մրցակցային աշխատանքային պայմաններ առաջարկելով տանում են իրենց մոտ վստահենալով որ առաջին ԻՔՍ տարիները էդ մարդիկ աշխատելու են պայմանակորեն ասած կես գնով:
Ու ստեղ մեծ բիզնեսի (էս կոնտեքստում Սերժի) կողմից սատանի մայլեն քյանդրբազություն անել, թե Հայաստանում 130 հազար դրամով մարդիկ չեն ուզում աշխատել, դրսում աշխատանքն ավելի շատա վճարվում քանի որ դե տենցա ինչ անես, դե մեծ են շատ կարան վճարեն, իբր Հայաստանի գործատուները էդ 130 հազարը ծերը ծերին են կարում վճարեն բան էդ սովորական սուտա, էս դեպքում ավելի սազականա ասել մուտիլովկա:
ՈՒ էս ամենը ավելիյա տխրենցնում էն ֆոնին որ իրականում Հայաստանը ուներ պոտենցիալ (անկեղծ ասած չգիտեմ դեռ ունի թե արդեն ոչ) դրական մարքեթինգով հենց ինքը զբաղվեր, այսինքն զուտ դիրքերի, տեղերի փոփոխությամբ հարցը բոլորովին այլ դաշտ կբերվեր, եթե ուղղակի Սերժ ու դոդլֆիկի փոխարեն Հայաստանում իշխանությունը լիներ էդ բեռնատար կազմակերպության տնօրենի պես մի մարդ, մեծ բիզնեսը կդառնար արդեն օտար պետությունները իսկ մասնագետներն դե սենց թե նենց չեն դիրքախոփվում, նույն մասնագետներն են:
Միայն էս դեպքումա հնարավոր մասնագետների, բիզնեսի ու կապիտալի հոսք Հայաստան, միայն էս դեպքումա հնարավոր դրսի մեծ բիզնեսը տուժի իրա ագահ ֆինասական բուրգով, իրա մուլտիբիլյարդեր ՍիԻՕերով ու տեղական մանրը շահի ու դրսի բազմաթիվ հաճախորդ (կլեինտ) կազմակերպություններ Հայաստանի փոքր բիզնեսներին վարձեն նույն գործը անելու համար բայց բոլորովին այլ վարձավճարով:
Հայաստանը տեխնոլոգիական երկիր կարող էր դառնալ, հնարավոր է դեռ կարող է, բայց դրա միակ ձեւը դրական մարքեթինգի զոհից օգտատեր վերափոխումնա, իսկ սրա միակ մեթոդը Հայաստանում դուքյանչիների իշխանությունից ու նաեւ արդեն 25 տարիյա ընդիմությունից հեռացումնա:
