Ավելին,1918թ-ի մարտ-ապրիլ ամիսներին՝ ադրբեջանցի ազգ գոյություն չուներ։ Այսօրվա ադրբեջանցի կոչվողները մինչև 1936թ- ի ԽՍՀՄ սահմանադրությունը՝ պաշտոնապես կոչվում էին կովկասյան թաթարներ, թուրքեր կամ ուղղակի մահմեդականներ։

Ադրբեջանի ղեկավարությունը այնքան է տարված հակահայկականության գաղափարով, որ չի ցանկանում Հայաստանից ու հայ ժողովրդից որևէ բանում հետ մնալ։

Այդ ամենը հասել է անհեթեթության աստիճանի և որոշեցին ունենալ իրենց ցեղասպանության օրը՝ այստեղ էլ չզիջելով հայերին։

Իսկ իրականում ի՞նչ է տեղի ունեցել 1918թ-ի մարտ-ապրիլ ամիսներին Բաքվում։

1917թ-ին Ռուսաստանում հոկտեմբերյան հեղաշրջումից հետո,Բաքվում իշխանության հասնելու համար՝ պայքար էր մղվում Բաքվի խորհրդի և մուսավաթականների միջև։

Ամերիկացի պատմաբան Սմիթը նշում է, որ Բաքվի թաթարները զինվում էին և սպասում թուրքերի և մահմեդական լեգիոնի օգնությանը։

Բաքվի հայ բնակչությունը կանգնած էր ակնհայտ վտանգի առջև։Այդ պայմաններում ռազմաճակատից վերադարձող հայկական զինվորականների մի մասը մնում է Արևելյան Հայաստանում' պաշտպանելու հայությանը թուրքական արշավանքներից ,իսկ մի փոքր մասն էլ մեկնում է Բաքու' պաշտպանելու տեղի հայությանը մահմեդական թաթարների կոտորածից։

Ոչ անհայտ Փիթեր Հոպկիրկը նշում է, որ 1918թ-ի մարտի 30-ին թաթարները չցանկանալով հայերի հզորացումը Բաքվում՝ օժանդակություն են խնդրում մահմեդական դիվիզիայից։
Նույն օրը Նարիմանովի բնակարանում, բանակցելու նպատակով հանդիպում են Ստեփան Շահումյանն ու մուսավաթականների առաջնորդ Ռասուլզադեն։ Սակայն քիչ անց լուր է ստացվում, որ թաթարները կրակ են բացել ու հարձակում սկսել Բաքվի խորհրդի հեծելազորի վրա։

Բախումներին սկիզբ եմ դնում ո'չ Բաքվի խորհուրդը Շահումյանի գլխավորությամբ,և ո'չ էլ Համազասպի ջոկատները։Այսպիսի պայմաններում Բաքվի ոչ մահմեդական ժողովուրդների պաշտպանությունն իրենց վրա են վերցնում Շահումյանը,Միկոյանը և Համազասպը։

Շահումյանն այս առիթով նշել է...Եթե մուսավաթականները գրավեին Բաքուն,նրանք սրի կքաշեին և կոչնչացնեին ողջ ոչ մահմեդական բնակչությանը։

Բախումների ընթացքում երկու կողմից զոհվում է 3.000 մարդ։ Կրկնում եմ,զոհերը երկուստեք էին։ Եվ Ադրբեջանի ներկայացրած 30-35.000 թվերը անհեթեթություն է։

Ոչ միայն Շահումյանն է 3000 թիվը նշում,այլ նաև Սվենտոխոլսկին և Պայտը։
Բացի Շահումյանից նաև Սմիթն է նշում,որ բախումների ընթացքում սպանվել են թե կովկասյան թուրքեր,և թե հայեր։

Հ.Գ.Դժբախտաբար մուսավաթականներին հաջողվեց իրականացնել իրենց նենգ ծրագրերը։
1918-ի սեպտեմբերին,կովկասյան թուրքերը Բաքվում կոտորեցին տասնյակ հազարավոր հայերի,իսկ ռուս պատմաբաններ Վոլխոնսկու և Մուխանովի տվյալներով' սպանվեցին շուրջ 35.000 հայեր։

Հ.Գ.Հերթական անգամ դահիճն իրեն դնում է զոհի տեղ։ Սա անթույլատրելի է»։