Հողն այն տեղն է, որտեղ կանգնում են երկու ոտքերի վրա: Մենք գոնե այդպես հասկացանք, երբ առաջին քայլերն արեցինք: Հետո, երբ մայրս ինձ ու եղբորս բակ էր ուղարկում, շեմքին չհասած միշտ հիշեցնում էր.
- Հողերի հետ հանկարծ չխաղաք:

 


Ու դա հավանաբար առաջին դասն էր այն մասին, որ հողի հետ խաղ չեն անում:
Դպրոցում էր, որ մեզ սովորեցրին հողի բաղադրությունը: Գրատախտակի առաջ կանգնած արտասանում էինք երեկ սերտած դասը և ամեն բառի հետ պինդ, հուսալի հողը մեր աչքի առաջ մի քմահաճ թեթևությամբ փխրվում, մասնատվում, տրոհվում էր նշանների ու տարրերի: Եվ քանի որ մենք արդեն գիտեինք, որ մեր հողից բացի կա նաև ուրիշի հողը, ու քանի որ մեր հողը հարազատ էր, իսկ օտարինը' ոչ այնքան, կռահեցինք նաև, որ հողերի բաղադրության մեջ անկասկած պիտի լինի մի բան, ինչը տարբերակիչ է և դրանով է պայմանավորվում սեփական հողի քաղցրությունը:

 


Ու միայն հետո, շատ հետո, երբ առաջին անգամ տխրության միջից լսեցինք «հող էիր, հող դարձար» բառերը, այդ պահից ի վեր հողը կորցրեց իր նախնական համադրիչ կազմը, հողահալած մի գիտակցում մեզ ծանուցեց, որ հողի բաղադրություն չկա, կա մարդու բաղադրություն, որովհետև եթե հողը մենք ենք, հողածինն ու հողեղենը մենք ենք և մենք ենք հողին պահ տվողն ու տրվողը, ուրեմն այնտեղ ամեն բան մեզնով է: Եվ հողի սերն էլ մեր սերն է' բոլորիս ու յուրաքանչյուրիս, անցավորաց ու ապրողաց ինքնասեր պաշտումը:

Հովիկ Չարխչյան