Հայաստանում ֆրանսիական աշխարհահռչակ «Կարֆուր» սուպերմերկետների ցանցի բացումը կբացեր նաև հայաստանյան տնտեսության հիվանդ շնչառությունը' մաքրելով այն տասնամյակներ առաջ ախտահարած և տնտեսության մեջ ներծծված մենաշնորհային թույնից: Թվում է' դա արդեն իրատեսական էր և ողջունելի նաև Հայաստանի իշխանությունների կողմից: Հիշենք, որ ամենաբարձր մակարդակով մշտապես խոսվում է երկիրն այդ ախտից օր առաջ ազատելու անհրաժեշտության մասին, և «Կարֆուրի» մուտքը Հայաստան խոսքը գործ դարձնելու հիանալի հնարավորություն էր, բայց…պարզվում է' մեր իրականության մեջ խոսքը գործ դարձնելն այնքան էլ հեշտ բան չէ: Հայաստանյան սուպերմարկետների օլիգարխ-սեփականատերերն ամեն ինչ անում են' «Կարֆուրի» մուտքը խոչընդոտելու համար:
Նոյեմբերին կեսերին, ըստ «Դալմա գարդըն մոլ» առևտրային տարածքի ղեկավարության հետ կնքած պայմանագրի, «Կարֆուրին» պետք է հանձնված լիներ 10 000 քառակուսի մետրանոց տարածք: Ընկերությունն այստեղ արդեն 6 աշխատող ուներ և շարունակում էր աշխատողների հավաքագրման գործընթացը, սակայն պայմանագրով նախատեսված ժամկետը նախ ձգվում է մեկ ամսով' մինչև դեկտեմբերի կեսը, ապա կրկին հետաձգվում է մինչև 2013-ի հունվարի 15-ը: «Կարֆուրի» ղեկավարութանը փորձում են համոզել, որ հետաձգումների պատճառը տեխնիկական է:
«Դալմա մոլ»-ում մինչ օրս փակցված են սուպերմարկետի գովազդային պաստառները'«Թարմություն ամեն օր», «Միշտ ցածր գներ», «Տնական սնունդ» և այլ կարգախոսերով: «Կարֆուր»-ի դեպքում այս խոսքերը զուտ գովազդ չեն. Սուպերմարկետների ցանցն աշխարհում հայտնի է ու հաջողակ հենց իր որակի և ցածր գների շնորհիվ: Դա էլ լրջորեն անհանգստացնում է «Կարֆուրի» հիմնական մրցակից' «Երևան Սիթի» սուպերմարկետների ցանցի սեփականատեր Սամվել Ալեքսանյանին, որն համենայնդեպս, այնքան խելք ունի հասկանալու համար, թե «Կարֆուրի» բացվելու դեպքում ինչ վնասներ կարող է կրել իր մենաշնորհային բիզնեսը: Գնից ու որակից բացի, «Կարֆուրն» ինքն է ներմուծում ապրանքների զգալի մասը, բնականաբար, մի շարք ոլորտներում ներմուծման մենաշնորհ ունեցող գործարար-պատգամավորին դա նույնպես ձեռնտու չէ: Բացի այդ, «Կարֆուրը» Հայաստանում կզբաղվեր նաև որոշակի ապրանքների արտադրությամբ և արտահանմամբ, ինչը նույնպես կխփի մենաշնորհին:
Եվ այս ամենը հաշվի առնելով' հայաստանյան մոնոպոլիաների հայրերը չէին կարող ձեռքները ծալած նստել ու տեսնել, թե ինչպես է կործանվում իրենց կառուցած բուրգը: Պարզվում է' Սամվել Ալեքսանյանն ամեն ինչ արել է, որպեսզի «Դալմա»-ի ղեկավարությունը խոստանա իրեն տրամադրել «Կարֆուրին» խոստացված 10 000 քմ տարածքից 6000-ը «Երևան Սիթի» բացելու նպատակով: Դրանից հետո տարածքի հանձնումը հետաձգելու պատճառների մասին հերթական հարցմանն ի պատասխան, «Դալմա»-ի տնօրինությունը «Կարֆուրին» ասել է, որ միգուցե չկարողանա 10 000 քմ տարածք տրամադրել' փոխարենն առաջարկելով 4000 քմ: «Կարֆուրը» չի համաձայնել' պնդելով, որ միայն 10 000-ի դեպքում կարող է աշխատել:
Պայմանավորվածությունը դեռևս ուժի մեջ' «Դալմա»-ի տնօրինությունն արդեն 6000-ը խոստացել էր Ալեքսանյանին, իսկ 4000 քմ-ը հանել վարձակալության: Ի վերջո հասկանալով, որ ինչ որ բան այն չէ, Կարֆուրի» ղեկավար ներկայացուցիչներն այցելում են Հայաստան' պարզելու, թե ինչ է կատարվում: Հունվարի 15-18-ը նրանք անցկացնում են Հայաստանում, հանդիպում «Դալմա»-ի ղեկավարության հետ: Ըստ որոշ տեղեկությունների' այդ հանդիպումից հետո պարզ է դառնում, որ համենայնդեպս «Դալմայում» «Կարֆուր» չի բացվելու:
Լրատվամիջոցներից մեկն էլ գրել էր, որ «Կարֆուր»-ի ներկայացուցիչներն ամեն կերպ փորձել են հանդիպել Հայաստանի ղեկավար մարմինների հետ' նրանցից պարզաբանումներ ստանալու նպատակով, սակայն հանդիպումը չի կայացել այն պատճառաբանությանմբ, թե ընտրություններ են, և բոլորը զբաղված են:
Փորձեցի այս ամենի վերաբերյալ մեկնաբանություններ ստանալ «Դալմա» առևտրի կենտրոնի փոխտնօրեն Վահագն Գևորգյանից, որը, սակայն, չցանկացավ խոսել: Լուրերը մեկնաբանել չցանկացավ նաև «Կարֆուր»-ի հայաստանյան կենտրոնի տնօրեն Վաչե Արսենը, ով ի դեպ, սփյուռքահայ է և հենց այդ աշխատանքի համար է ընտանիքով տեղափոխվել Հայաստան: Հասկանալի է, որ եթե լուրերը չհամապատասխանեին իրականությանը, նրանք գոնե կժխտեին:
Հունվարի 29-ին, այնուամենայնիվ, հուսադրող լուր տարածեց «Սիվիլնեթ» լրատվական կայքը, ըստ որի «Կարֆուր»-ը մտադիր է հայկական շուկա դուրս գալ առաջիկա 12 ամիսների ընթացքում և հիպերմարկետներ բացել ոչ միայն «Դալմա մոլ»-ում, այլև Արշակունյաց պողոտայում՝ «Հայրենիք» կինոթատրոնի մոտ, և Ավանում՝ Երևան-Սևան ճանապարհին: Ընկերության մամուլի ծառայությունից «Մեդիամաքս» գործակալությանն էլ հաղորդել են, որ հետաձգման պատճառն այն է, որ «Կարֆուր»-ը շարունակում է վերլուծել հայկական շուկան: Հարց է ծագում' եթե արդեն իսկ վերլուծած չլիներ և իր ցանցը Հայաստանում բացելու որոշում կայացրած չլիներ, արդյո՞ք աշխարհահռչակ ընկերությունը «Դալմա մոլ»-ում կփակցներ իր գովազդային պաստառները' վրան էլ գրված. «Բացումը' շուտով»: Հազիվ թե… Կարելի է ենթադրել, որ «Կարֆուր»-ում նույնպես չեն ցանկանում իրականությունը բացահայտել, իսկ դա կարող է լինել այն դեպքում, երբ հետդարձի կամուրջներն ամբողջությամբ այրված չեն, և ընկերությունը դեռևս հույս ունի շտկել իրավիճակը:
Հուսանք' առաջիկայում «Կարֆուր»-ի շուրջ ստեղծված թնջուկը կհանգուցալուծվի, քանի որ ընկերության անհաջողությունը լուրջ վնաս կհասցնի Հայաստանի իմիջին' ազդելով մեր երկրում ներդրումներ անելու մտադրություն ունեցող արտասահմանյան այլ կազմակերպությունների որոշման վրա: Եվ հակառակը' «Կարֆուր»-ի հաջողությունը էապես կնպաստի արտասահմանյան ներդրումների ավելացմանը: Իսկ որ ամենակարևորն է' Հայաստանում մենաշնորհի վերացման լուրջ հիմք կստեղծվի:
Նշենք, որ գործունեության ավելի քան 40 տարիների ընթացքում «Կարֆուր»-ը դարձել է աշխարհի առաջատար ցանցային ընկերություններից մեկը. այն աշխարհի երկրորդ ամենախոշոր սուպերմարկետների ցանցն է ամերիկյան Wal-Mart-ից հետո և երրորդը' ստացած շահույթով: Եվրոպայում այն ամենախոշորն է: Ընկերությունը ներկայումս ունի շուրջ 9994 խանութ՝ աշխարհի 32 երկրներում'4635' Ֆրանսիայում, 4314՝ Եվրոպայում, 675՝ Լատինական Ամերիկայում, 370՝ Ասիայում: «Կարֆուր»-ում աշխատում է շուրջ 450 հազար մարդ: Տարեկան շրջանառությունը 150 միլիարդ եվրոյից ավելի է: Ի դեպ, նախորդ տարվա սեպտեմբերից «Կարֆուր»-ը գործում է նաև Վրաստանում:
