1508թ-ին Հուլիանոս II պապը ՌաֆայելՍանտիին պատվիրում է Վատիկանյան պալատի որմնանկարները (1509-1511թթ): Ռաֆայելը հաճախ չէր որմնանկարներ պատկերում, իսկ դրանց իրականացման դեպքում ներկայացնում էր մարդկային գործունեության ալեգորիաներ. «Աթենական դպրոցը» փիլիսոփայության, «Դիսպուտան» աստվածաբանության, «Իմաստություն, չափավորություն, ուժը» արդարադատության, «Պառնասը» պոեզիայի պատկերներ: Այս հանճարեղ հորինվածքներում Ռաֆայելը ցույց է տալիս չորս հիմքերը, որոնց վրա պետք է կառուցվի մարդկային հասարակությունը. բանականություն (գիտություն, փիլիսոփայություն), բարություն, սեր (կրոն), գեղեցկություն (արվեստ), արդարություն (արդարադատություն):
«Աթենական դպրոց» որմնանկարը ոչ միայն Ռաֆայելի, այլ ամբողջ Վերածննդի գեղանկարչական գլուխգործոցներից է: Մոնումենտալ այս աշխատանքը Ռաֆայելը ստեղծել է, երբ ընդամենը 25 տարեկանէր: Հսկայական գլանաձև թաղի տակ պատկերված են անտիկ փիլիսոփաները, ում գաղափարները ներշնչում էին Վերածննդի նկարիչներին:
Որմնանկարը «Աթենական դպրոց» են սկսում անվանել նկարելուց շատ ավելի ուշ: Պատկերված է մ.թ.ա. IV դարում Աթենքում Պլատոնի կողմից հիմնված Ակադեմիան: Նման հավաքները տեղի էին ունենում բացօթյա, սակայն հնարավոր է, որ Ռաֆայելին ճարտարապետական խորքը ավելի հավանական է թվացել՝ոսկեդարյան մտքի տիտաններին ներկայացնելու համար: Պատկերված ճարտարապետությունը ավելի մոտ է դասական հռոմեական ոճին, քան հունականին, ինչը ցույց է տալիս երկու մշակույթների հատումը:
Որմնանկարում պատկերված է հունական աստված Ապոլլոնի արձանը՝ քնարը ձեռքին, չափերով փիլիսոփաներից մեծ: Հակադարձ կողմի որմնախորշում պատերազմի և իմաստության աստվածուհի Միներվայի քանդակը: Անմիջապես Ապոլլոնի քանդակից նեքև Պյութագորասնէ, ով իր աշխատանքներում փորձում էր կապել երաժշտությունն ու մաթեմատիկան: Պյութագորասի ձեռքի ցուցանակում մաթեմատիկական ֆորմուլաներեն, որոնց միջոցով նա փարձում էր նկարագրել երաժշտական հարմոնիան:
Պլատոնըայդ ֆորմուլան օգտագործում էր հոգու ներդաշնակ համաչափությունների հաշվարկման համար, ինչը ներկայացվում է իր «Տիմեոս» աշխատանքում: Հենց այս աշխատանքով էլ Պլատոնը ներկայացված է որմնանակարում:
Աջ կողմում, սյան հետևում կա նաև Ռաֆայելի ինքնադիմանկարը, իսկ նրա կողքին ենթադրվում է, որ պատկերված է իր ուսուցիչ Պերուջինոն: Այս խմբում տեսնում ենք նաև Պտղոմեոսին՝ երկրային մթնոլորտը ձեռքին: Ենթադրվում է, որ եկնային սֆերայով պատկերված է պարսկական մարգարե Զորոաստրը:
Աստիճաններին անհարմար դիրքով նստած, կիսամերկ կերպարը Դիոգենեսն է, ով գտնում էր, որ իրական անկախության և ազատության հասնելու համար պետք է ապրել ասկետիկ կյանքով:
Որմնանկարում տեսնում ենք նաև Էվկլիդեսին (Վազարելին գտնում էր, որ պատկերված է Ռաֆայելի ընկերը, ճարտարապետ Բրամանտեն), ով գծագրում է տախտակի վրա: Նա շրջապատված է սաներով:
Բոլոր կերպարներին չէ, որ հնարավոր է ճանաչել վստահությամբ: Սակայն Պլատոնին և իր աշակերտ Արիստոտելին հեշտ է գտնելը՝ ձեռքերում պահված գրքերով: Նրանք որմնանկարի կենտրոնական ֆիգուրներն են: Պլատոնի ձեռքը պարզած է վերև, իսկ Արիստոտելինը դեպի նեքև: Այս շարժումներով բացահայտվում են նրանց փիլիսոփայական գաղափարները: Արիստոտելը ձախ ձեռքում պահում է իր «Էրիկտա» աշխատությունը: Նրա կերպարը ներկայացված է թեթև և ազատ: Պլատոնը պատկերված է Լեոնարդոյի դաՎինչիի դիմագծերով: Նա նմանվում է աստվածաշնչյան մարգարեի:
Բայց ինչու՞ է Ռաֆայելը իմաստունների այս խմբում: «Գեղանկարչությունը փիլիսոփայություն է», — ասում էր դա Վինչին: Ռաֆայելի համար գեղանկարչությունը գեղեցկության փիլիսոփայություն էր: Այդ պատճառով էլ նա «իրավահավասար» կանգնած է իմաստասերների կողքին: