15-րդ դ-ում ինչպես ողջ Միջնադարյան շրջանում, նիդեռլանդական վարպետները իրենց ստեղծագործությունների համար սյուժեներ էին քաղում հոգևոր գրականությունից' Հին և Նոր կտակարաններից: Սակայն կրոնի ընկալումը այստեղ լիովին տարբերվում էր իտալական արվեստագետների մարդակենտրոն ընկալումից: Արվեստում աստիճանաբար ի հայտ են գալիս պանթեիստական գաղափարներ (իրենց շրջապատող ամեն ինչում տեսնում էին Աստծո ներկայությունը), մարդուն սկսում են դիտարկել ոչ թե որպես մեղսագործ էակ, այլ որպես Աստծո կատարյալ ստեղծագործություն: Նկարիչները ձգտում էին պատկերել երկրային, ռեալ աշխարհը' հիասքանչ, անթերի, աստվածային:

the-virgin-and-child-in-a-church-1437

Նիդեռլանդական արվեստի համար բնորոշ է դառնում ձգտումը կատարյալ ճշգրտությամբ պատկերելու ինչպես մարդուն, այնպես էլ նրան շրջապատող միջավայրը (իտալական արվեստում կարևորվում էր մարդու պատկերումը, վերջինիս հերոսականության գաղափարը, ինչի հետևանքով ֆիգուրը դառնում էր դոմինանտ շրջապատող միջավայրի նկատմամբ ): Նկարիչները ամենայն մանրամասնությամբ տալիս էին առարկաների ձևը, ծավալը, նյութը (ֆակտուրան), և պատահական չէր, որ հենց 15-րդ դ.-ում որպես ինքնուրույն ժանր հանդես է գալիս դիմանկարը, լայն տարածում է ստանում պեյզաժի պատկերումը, իսկ ինտերիերի պատկերման մեջ արդեն ի հայտ են գալիս ավելի ուշ հանդես եկող կենցաղային ժանրի առանձնահատկությունները: Նիդեռլանդական վերածնության տարբերությունը իտալականից, պայմանավորված էր նաև նրանով, որ նրանք գրեթե ծանոթ չէին անտիկ արվեստին (ի տարբերություն իտալական ռենեսանսի, որը վերածնում էր անտիկ արվեստի ավանդույթները), և այստեղ շատ ավելի ուժեղ էր Միջնադարյան (գոթական) արվեստի ազդեցությունը: Նրանք ձգտում էին պատկերել աշխարհն իր ամբողջության մեջ, նկարելով ամեն մի երևույթ իր առանձնահատկությամբ և յուրօրինակությամբ (զարմանալի չէ, որ նիդեռլանդական նկարիչների գործերում հնարավոր է դիտարկել բնանկարի ամեն մի դետալ, յուրաքանչյուր ծառ, խոտ, ճարտարապետական ֆոնի ամեն մի մանրամասն, հագուստների յուրաքանչյուր դետալը, ամենափոքր օրնամենտը):

002

Պատկերման այս անկրկնելի ռեալիզմը հնարավոր է դառնում նախևառաջ նկարման տեխնիկայում կատարված փոփոխությունների շնորհիվ: 15-րդ դարում նիդեռլանդացի վարպետները լայնորեն կիրառում են յուղաներկը, որի մշակումը և կատարելագործումը կապվում է այս շրջանի խոշորագույն վարպետներից մեկի' Յան վան Էյքի անվան հետ: Նրա արվեստն է հիմնականում եղել այն ելակետը, որի հիման վրա զարգացում է ստացել ռեալիզմը եվրոպական արվեստում: Նոր տեխնիկան հնարավորություն էր տալիս ստեղծելու առարկաների նյութեղեն, իրական ու շոշափելի պատկերումը, գույներն ավելի հնչեղ էին, լուսաստվերային անցումներն' ավելի նուրբ:

Այսպես 15-րդ դ.-ի սկզբներից Նիդեռլանդներում ստեղծվում են արվեստի մի շարք գործեր, որոնք վկայում էին գեղանկարչական ազգային, ինքնուրույն դպրոցի ստեղծման մասին: Յան վան Էյքը համարվում է նիդեռլանդական վերածնության հիմնադիրներից մեկը: Նրա կյանքի սկզբնական շրջանի մասին գրեթե ոչինչ հայտնի չէ. հավանաբար ծնվել է Մաասեյկում, մոտ 1390թ.-ին: Պահպանված 1-ին հիշատակության մեջ նա արդեն հայտնի նկարիչ է եղել: Աշխատել է ավագ եղբոր' Հուբերտի հետ, մինչև վերջինիս մահը (1426թ.): Նրանք երկուսն էլ վճռական նշանակություն են ունեցել նիդեռլանդական Վերածննդի ձևավորման գործում: Ծառայել է Բուրգունդիայի դուքս Ֆիլիպ Բարու արքունիքում, հաստատվել Բրյուգգեում, որտեղ ապրել է մինչև կյանքի վերջը: 20-ական թթ.-ին արված աշխատանքները հնարավորություն են տալիս պատկերացում կազմելու նիդեռլանդական վերածննդի ձևավորման առաջին քայլերի մասին («Տիրամայրը տաճարում», «Սբ. Հիերոնիմուսը»): Նախորդ շրջանի եվրոպական արվեստի համար անհայտ էր իրական աշխարհի, շրջապատող միջավայրի այնպիսի պատկերում ինչպիսին մենք տեսնում ենք «Տիրամայրը տաճարում» ստեղծագործության մեջ: Նկարիչը այնպիսի ռեալիզմով է պատկերում ճարտարապետական միջավայրը, որ դիտողը չի էլ նկատում Տիրամոր ֆիգուրի հսկայական չափերը (Տիրամոր հասակը հասնում է եկեղեցու երկրորդ յարուսին): Վան Էյքի արվեստում մեծ էր նաև լույսի դերը, որն ունի երկակի բնույթ. մի կողմից այն ռեալ է, մյուս կողմից նկարն ասես ողողված լինի աստվածային լույսով, որը նրան հաղորդում է վեհություն, գույներին' գերբնական հնչեղություն: Նրա գործերից ամենանշանավորը «Գենտի խորանը» բազմանկարն է' Գենտի սբ. Բավոնի տաճարում (Բելգիա): Այս ստեղծագործության վրա աշխատել է նաև Հուբերտը (մինչև իր մահը' 1426թ.):

Շարունակությունն` այստեղ