1922-ին, գրական գործունեության տասնամյակի կապակցությամբ, Մոսկվայում առաջին անգամ պետականորեն հրատարակվում է Չարենցի
<>-ի երկհատորյակը, որտեղ զետեղվում են մի շարք պոեմներ, բանաստեղծություններ, <> ինքնակենսագրական պոեմը և <> շարքը: Շարքն ավարտվում է <> տաղով:
Երկերի ժողովածուն կազմում և տպագրության է հանձնում Չարենցը, որտեղ տպագրվում է <>: 1922-ին Թիֆլիսում տպագրվում է գրականագետ Հ. Սուրխաթյանի <> քրեստոմատիան, որտեղ նորից <> է:
Մեզ է հասել նաև բանաստեղծության Չարենցի կատարած ռուսերեն տողացի թարգմանությունը, որտեղ գրված է “солнцевкусное слово ”:
(նայել՝ В. Сутирин. “Очерки литературы Закавказья” , Тифлис, 1928 ,
ст. 194)

Ինչպես <>-ը փոխարինվեց <>-ի:

Տպագրության առաջին իսկ օրից տաղը ենթարկվել է խիստ քննադատության: Չարենցին մեղադրել են նացիոնալիզմի (ազգայնամոլության) մեջ: 1927-ին տպագրվել է Սիմեոն Հակոբյանի կազմած <> (հինգերորդ տարի) քրեստոմատիան: Գրքի 255-րդ էջում զետեղված է Չարենցի <>
տաղը: Հենց այստեղ է, որ Ս. Հակոբյանը մտածելով փրկել այդ հանճարեղ գործը քննադատներից, տպագրել է <>-ի փոխարեն <>: 1926-ից մինչև 1928-ի գարունը Չարենցը <> գտնվում էր Երևանի Ուղղիչ Տանը, հետո Մայկոպում, Թիֆլիսում ու Բաքվում: Ուստի նա չէր կարող փոխել այդ կոպիտ խմբագրական սխալը: Մինչդեռ Ս. Հակոբյանը կարծում էր այդ բառի փոփոխությամբ կփրկի հանճարեղ գործը հետագա հալածանքներից: Այստեղից էլ գալիս է չարաբաստիկ <>-ի վարկածը, որը 1968-ին կրկնեց չարենցագետ Ալմաստ Զաքարյանը:

<>-ի և <>-ի վերաբերյալ վերլուծական հոդվածներով հանդես են եկել անվանի չարենցագետներ, գրականագետներ՝ Անահիտ Չարենցը, Էդ. Ջրբաշյանը, Դավիթ Գասպարյանը և այլոք:

Եվ վերջապես, ինչպես նշում է չարենցագետ Դավիթ Գասպարյանը իր կազմած 7-րդ դասարանի գրականության դասագրքում, <<…<> ակունքը Հովհաննու ավետարանն է, որն սկսվում է. <>: Բան՝ այսինքն խոսք. Աստված խոսք է: Պետք է <> լիներ, որպեսզի գեղարվեստական պատկերը ներքուստ զարգանալով հասներ ողբաձայն երգի, երկաթագիր գրքի, Նարեկացու ու Քուչակի>>:

<> բանաստեղծությունը 16 տողանի արձանագրություն է՝ փորագրված վիթխարի ժայռի վրա, որը կտակված է դարերին:
Էդվարդ Ջրբաշյան

Ե. Չարենցի տուն-թանգարանի գիտանձնակազմ