ԵՐԵՎԱՆԻ ՓՈԹՈՐԻԿԸ
(Վահան Թոթովենցի նամակը կնոջը՝ Լուսիկին)

... Քիչ անց երկինքը կապարացավ: Բնազդմամբ շտապեցի տուն, մինչ հասա՝ մթնեց, մթնեց գրեթե վայրկենապես: Սկսվեց աշխարհի կործանումը: Ի~նչ փոթորիկ, ի~նչ իրարանցում, ինչ ապակիների կոտրվել, ինչ աղաղակներ քաղաքում՝ երևակայել չի կարելի: Խելք արի՝ Լևիկի արևածաղիկները փշալարին կապելու, որ չկոտրվեն: Այնպիսի մի փայլակ էր խփում, որ ցերեկվա պես լուսավորում էր, և տեսնում էիր մարդկանց ահաբեկված դեմքերը:

Սկսվեց անձրև: Կյանքումդ այդպես անձրև չես տեսել: Ես փակել էի լուսամուտները, բայց ստիպված եղա հաշտի դռների ետև բան դնել, որ քամին չկոտրի: Հաշտի կտուրը ծակվեց և սկսեց հեղեղի նման թափվել: Եթե տուն եկած չլինեի՝ ձեռագիրներս բոլորը գնացել էին, որովհետև առավոտ և երեկո հաշտի սեղանի վրա էի աշխատում և այնտեղ էլ դրել էի, հեղեղը թափվեց հենց սեղանի վրա, հիշում ես, որ դարակում էլ ձեռագրեր և կարևոր թղթեր ունենք: Իհարկե փրկեցի: Անձրևը տևեց մինչև ժամը 12, բայց էլեկտրական լույսը հանգեց, մութի մեջ նստած սպասում էի, թե ե՞րբ է կործանվելու աշխարհը: Իհարկե, աշխարհի կործանման չէի ափսոսում, այլ սոցիալիզմը կիսատ էր մնում:

Մութի մեջ, կայծակ, անձրև, փոթորիկ, երկնքի ոռնոց, քաղաքից միայն լսվում էր հրշեջ խմբի սուլոցը, ուրիշ ոչինչ:
Առավոտյան բոլոր տրոտուարների վրա ապակի էր, բյուրավոր լուսամուտներ էին ջարդվել: Այդ բոլորի մասին մեր թերթը ոչինչ չգրեց: Ի՞նչ է գրում, գրում է, որ այսինչ կոլտնտեսությունը լողացրեց եզները: Լուր է...…

15 հուլիսի, 1934 թ.
Երևան:

Հովիկ Չարխչյան