Ադրբեջանի նախագահ Ի.Ալիևը անակնկալ մեկնել է Սաուդյան Արաբիա...Այն,որ Ի.Ալիևին շտապ ԿԱՆՉԵԼ են Էր Ռիադ՝փաստում են նաև ազերի պաշտոնյաները...Ազերիների առաջնորդի այցը կապված է Իրան-"Արևմուտք" բանակցությունների և Եմենում տիրող իրավիճակի հետ...Վերջին շրջանում Թեհրանին հաջողվեց դիվանագիտական և ռազմական հաղթանակներ տանել միջազգային ասպարեզում և տարածաշրջանում...Այդ ամենը դուր չի գալիս Իրանի հիմնական հակառակորդին՝սուննի մահմեդականների "պաշտպան" Սաուդյան Արաբիային և մահմեդականների ինքնակոչ "օմբուդսմեն" Թուրքիային...Վերջին 12 տարում ձևավորված ստատուս-քվոն կտրուկ փոխվեց,երբ Լոզանում ԴՐԱԿԱՆ ավարտվեցին Իրանի և "վեցյակի" բանակցությունները Իսլամական հանրապետության միջուկային ծրագրի շուրջ...Վեցյակը ԽՈՍՏԱՑԵԼ է ՄԵԿ տարվա ընթացքում չեղյալ հայտարարել Թեհրանի նկատմամբ ընդունած պատժամիջոցները...Այս բանակցություններին ԿԱՏԱՂԻ ընդդիմանում էր Իսրայելը,ով ԴԵՄ էր Իրանի հետ որևէ համաձայնագրի ստորագրմանը...Թել Ավիվը պահանջում էր Թեհրանի "անձնատվությունը"...Սակայն հրեական պետության ԳԼԽԱՎՈՐ դաշնակիցը՝ԱՄՆ-ն չպաշտպանեց այդ տեսակետը և համաձայնագիրը երկու կողմերի միջև ստորագրվեց...Այդ ամենից հետո ԽԱՂԻ մեջ մտավ ևս մի հակաիրանական ԴԱՇԻՆՔ՝Սաուդյան Արաբիան և իր "կրտսեր եղբայրները"՝Քուվեյթը,ԱՄԷ-ն,Քաթարը,Բահրեյնը...Արևմուտքի հետ բանակցություններ վարող Իրանը,այդ ընթացքում փորձեց ամրապնդել իր դիրքերն Արաբական թերակղզու հարավում՝Եմենում,որտեղ իր կողմից հովանավորվող հուսի շիա զինյալները գրավեցին երկրի մայրաքաղաք Սանան և "գահընկեց" արեցին Էր Ռիադի հովանավորյալ նախագահ Աբդա Մանսուր Հադիին...Ի տարբերություն Արաբական թերակղզու մյուս երկրների,որտեղ բնակչության մեծ մասը ՍՈՒՆՆԻ մահմեդականներ են,Եմենում բնակչության 46% ՇԻԱ մահմեդակակներ են և Իրանը մեծ ազդեցություն ունի նրանց վրա...Էր Ռիադը հիմա իր դաշնակիցների հետ ռազմական օպերացիա է անցկացնում շիա զինյալների դեմ՝փորձելով մինիմալ մակարդակի իջեցնել Իրանի ազդեցությունը Եմենում...Սակայն սաուդիտներին միայն այս հարցը չէ,որ ԱՆՀԱՆԳՍՏԱՑՆՈՒՄ է...Թեհրնաի դեմ պատժամիջոցների վերացումը մեծ խնդիրներ է ստեղծում նավթից և գազից կախվածության մեջ գտնվող Արաբական թերակղզու երկրների համար...12 տարի առաջ նրանք զբաղեցրեցին այն հարթակը,որը ազատվեց Թեհրանի դեմ պատժամիջոցների պատճառով.Իրանը զրկվեց նաև ԱԶԱՏ գազ և նավթ վաճառելու իրավունքից...Արևմուտքը քվոթաներ էր սահմանել Թեհրանի համար...Ու հիմա Իրանի վերադարձը նավթի և գազի շուկաներ կարող է էլ ավելի բացասական ազդել նավթի միջազգային գների վրա...Էր Ռիադն էլ իր "բարեկամների" հետ որոշել է այս հարցին ԼՒԾՈՒՄ գնտել..Ու այս "բարեկամների" շարքում է հայտնվել ՇԻԱ ԱԴՐԲԵՋԱՆԸ...Իրականությունից կտված Ի.Ալիևը,ով իրեն երևակայում է ԳԵՐՀԶՈՐ ՂԵԿԱՎԱՐ կարող է մեծ խնդիրներ ստեղծել Ադրբեջանի համար...Սաուդացիների թագավոր Սալման ալ Սաուդը ՇԻԱ Ադրբեջանին ԿՕԳՏԱԳՈՐԾԻ ՇԻԱ ԻՐԱՆԻ դեմ և ԴԵՆ ԿՆԵՏԻ՝իր բոլոր բացասական հետևանքներով Բաքվի համար...Իրանի դեմ "խաղերը" կարող են կործանարար լինել Ադրբեջան "ապրանքանիշով" պետության և Ի.Ալիևի տոտալիտար իշխանության համար...

Հ.Գ.Ազերի վերլուծաբանները ՈՂՋՈՒՆՈՒՄ են Ի.Ալիևի այցը Սաուդյան Արաբիա...Իսկ "Թուրան" գործակալության տնօրեն Մեհման Ալիևը հայտարարել է,որ Սաուդյան Արաբիան ընդունելով Ադրբեջանի նախագահին ԱՇԽԱՐՀԻՆ ցույց է տալիս,որ սուննիները շիաների հետ խնդիր չունեն...Այս մանր կճղակավորն էլ իր նախագահի պես մեծ կարծիք ունի իր "ազգի" և պետության մասին...Ըստ իս,սաուդացիների գրված "սցենարում" ազերիներին տրված կլինի Իրանի ուշադրությունը շեղողի ԴԵՐ...Օրինակ՝արևմտյան Իրանում բնակվող թուրք-շիաների շրջանում նորից կակտիվանան Բաքվի գործակալները,որոնք կսկսեն բարբաջել "Հարավային և Հյուսիասային Ադրբեջանների" միավորման մասին...

Ի դեպ,ԱՆՀԱՎԱՏ ազեր-կոյունլուների հոգևոր առաջնորդ Ալլահշուքյուր Փաշազադեն և Ի.Ալիևը որոշել են ժողովրդավարություն խաղալ...Մարտի 30-ին Փաշազադեն խիստ քննադատել էր արաբական երկրներին և մեղադրել էր նրանց Եմենում ՀԱԿԱՇԻԱԿԱՆ պատերազմ սանձազերծելու մեջ...Ի պատասխան,ի.Ալիևը կոպիտ փակել էր Փաշազադեի բերանը...Արդյունքում՝Ալլահշուքյուրը պահպանում է իր "երեսը",իսկ ազերիների նախրապանն էլ մեկնում է Էր Ռիադ՝ՀԱԿԱՇԻԱԿԱՆ "փարթիին" մասնակցելու...

Գագիկ Համբարյան