Գրիգոր Զոհրապը հայ գրականությունում հայտնի է որպես նովելիստ: Նա գրել է նաև բանաստեղծություններ և ունի մի անավարտ վեպ: Սակայն այս հոդվածի շրջանակում կանդրադառնամ նրա հեղինակած նովելներին, կփորձեմ վերլուծել դրանք:
Նախ ասեմ, որ հինգ-վեց նովել կարդալուց հետո կարծեցի, թե բոլոր նովելները իրար նման են: Բայց մի քիչ վերլուծության, համեմատության միջոցով հասկացա, որ հեչ էլ նման չեն:
Նովելներն իրար նմանեցնելու պատճառը, երևի այն է, որ կարդացածս նովելների հերոսները հասարակության կողմից ոչ բարոյական համարվող կանայք էին: Կմտածեք՝ «ուրեմն իրար նման են», իսկ իրականում… Զոհրապը միշտ տարբեր իրավիճակ ու լուծումներ է առաջարկում:
Դիտարկենք «Փոստալի» օրինակը: Նախ նշեմ, որ բառը արևմտահայերենից թարգմանաբար նշանակում է անբարոյական կին: Ո՞վ էր փոստալը: Նա մի ամուսնացած գյուղացի կին էր, ով եկել էր քաղաք՝ աղախին աշխատելու, և ով հղիացավ իր «տերերի» տղայից: Ուրեմն ի՞նչ, փոստա՞լ էր: Իհարկե: Վռնդեցին:
Փոստալը՝ Տիգրանուհին, ոչ մի վայրկյան չտրտնջաց: Երեխայի համար արեց ամեն հնարավորը անգամ նրա մահից հետո (փոքր հասակում երեխան հիվանդացավ ու մահացավ): Ուրիշի տանն էր սպասուհի աշխատում, ու իր ստացած ողջ գումարը ծախսում էր երեխայի, իսկ հետո նրա գերեզմանը սարքելու համար:
Ուրեմն ո՞վ էր փոստալը: Նա՞, ով պահում է իր երեխային ու ոչինչ չի ուզում մյուսներից, թե՞ նա, ով բամբասում է այդ կնոջ ետևից «խնդրելով» հասարակությունից իր տղային անմեղ, իսկ Տիգրանուհուն փոստալ կոչել:
Մյուսը «Մագդաղինե» վերնագրված նովելն է: Անունը հավանաբար Աստվածաշնչից է վերցված:
Սա ծնողներ չուներ: Ուներ միայն տատ, փոքր քույր և եղբայր: Ինքը տառաճանաչ չէր, բայց քրոջն ու եղբորը դպրոց էր տվել, որովհետև գիտեր, որ կարևոր է գիտելիքը:
Իր այդ հարազատներին պահում էր՝ վաճառելով իր մարմինը: Այո, հասարակությունը անբարոյական է համարում նրան: Սակայն նա բոլոր հավատացյալներից ամենալավը գիտեր եկեղեցական ծեսերի օրերը, պատարագներին միշտ ներկա էր: Պատարագի վերջին հաղորդությանը չէր մասնակցում՝ գիտենալով, որ տուն հասնելուն պես մեղք պիտի գործի:
Մի օր մեռավ: Մահվանից հետո, բացի հարազատներից, ոչ ոք չհիշեց նրա մասին: Պարզ է, որ նրա արարքները քարկոծվում էին ու չէին ընդունվում: Բայց Զոհրապի ասածն այլ է այստեղ: Մոտավորապես Աստվածաշնչի Մագդաղինեի ձևապերումը. «Թող առաջինը քար նետի նա, ով ոչ մի մեղք չի գործել»:
Այլ իմաստներ ունեն «Ռեհանը», «Զաբուղոն», որոնք, ի դեպ, Զոհրապի նովելներից ինձ ամենաշատն են դուր գալիս: Ենթատեքստը, կամ ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ հասկացածս, ասել ափսոսում եմ: Ուզում եմ, որ ինքներդ կարդաք:
Հա, մեկ էլ Զոհրապի լեզվի ու ոճի մասին:
Գրելաոճը հետաքրքիր է, տարբերվող, խոսքը, այս ժամանակաշրջանում ապրող երիտասարդի համար՝ անհասնալի, հասկանալու համար ջանք պահանջող:
Մեկ-մեկ տեքստը երկարում է, ինչը չի կարող վկայել նրա պակաս տաղանդավոր լինելու մասին: Թե չէ Մարկեսը, Բալզակն ու ասենք՝ Բյոլը, նյութը երկարացնելու վարպետներ, հանրահայտ անտաղանդներ պիտի համարվեին: Իսկ հանճարեղը Հեմիգուեյը կլիներ, կամ Սարոյանը: Չշեղվենք:
Հաճախ ավելորդ համարվող նկարագրությունը ճիշտ ու ճիշտ ներկայացնում է տվյալ շրջանի գյուղական/քաղաքային կյանքի մանրամասնությունները: Այս առումով նկարագրություններն էլ պետքական ու արժեքավոր են:
Եզրակացություն չկա:
Ինձ համար Զոհրապը կարող է հայ տաղանդավոր գրողների շարքում դասվել:
Զոհրապը, բարոյականությունը, փոստալն ու… Ասենք՝ Բյոլը
15:00 - 22.Դեկտեմբեր.2013
Առաջարկում ենք նաև
29/01/14 23:32
Բարձրաշխարհիկ էգ առյուծ
29/01/14 23:01
Զոհրապը, բարոյականությունը, փոստալն ու… Ասենք՝ Բյոլը
01/02/24 14:48
Սիրտս վկայում է՝ ընտրություններից առաջ Նիկոլը կալանավորելու է իր եղբորը՝ Արտակ Փաշինյանին․ Զոհրաբյան
07/02/23 11:29
Փաշինյանի ստորագրությամբ «Ստալիչնի պոլկի» տարածքն են վաճառում, ասենք, որ հակապետական բա՞ն է անում
14/07/22 20:11
Ռուբինյանը ներկայացրեց այն պատճառները, թե ինչու են որոշել ընդդիմադիրներին մանդատներից զրկելու հարցով ՍԴ չդիմել
14/02/21 19:32
«Երևանի քաղաքապետարան, որ ավազը բերում շաղ եք տալիս, հետո ո՞վ պիտի հավաքի, ասենք ես իմ տան դիմաց արեցի, բա հետո». Հովհաննես Ավետիսյան
11/04/20 19:31
Ասենք խի՞ պետք ա ես տանը նստեմ, ո՞վ ա ինձ պահելու
05/03/20 14:50
ԱՅՈ-ի շտաբի կարգախոսն է «Այո ասենք հեղափոխությանը»․ հետաքրքիր է, թե որքան մարդ կարող է երկրորդ անգամ գնել ժամկետանց ապրանքը
05/03/20 14:05
Արդեն պարզ է, որ Հանրաքվեի ԱՅՈ-ի շտաբի կենտրոնական կարգախոսն է «Այո ասենք հեղափոխությանը»
21/02/20 12:45
ԱԺ պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահի որդին է ազատվում բանակից, գնացողներին ինչ ասենք. Զոհրապ Եգանյան
01/11/19 18:21
Քաղաքացին պետք է կարողանա գնել, ասենք, «DUXOV» պետհամարանիշ. Ալեն Սիմոնյան (տեսանյութ)
Լրահոս
12:35
Հայաստան ամրոց-պետությունն իր առջև պետք է առաջնային խնդիր դնի ձևավորելու արժանապատիվ զինվորականության դաս. Ոսկանյան
10:20
Դուք չեք գտնելու գեթ մեկ աշխարհաքաղաքական կենտրոն, որը կպաշտպանի այս իշխանությանը, երբ նրա դիրքերը սասանվեն. Վլադիմիր Մարտիրոսյան
11:20
«Տավուշյան շարժումը» կարիք ունի քաղաքական ձևակերպումների և այդ դեպքում այն կբերի հաջողության. Հովհաննիսյան
10:59
Հակակոռուպցիոն դատարանում կհրապարակվի Վանաձորում ընտրված համայնքապետ Մամիկոն Ասլանյանի կալանքի վերաբերյալ որոշումը
17:03
Կամ Նյու Նորքի ջահն է հարվածելու կապիտուլյանտի գլխին, կամ թուրքական կիսալուսինն է կանգնելու կոկորդին
10:29
Տավուշի թեման նույն Արցախի թեման է, բայց այդ մասին զգուշացնողներին «քացու տակ էին գցում»․ Տիգրան Աբրահամյան
12:40
Փաշինյանի Տավուշ կատարած վերջին այցը նպատակ ուներ «սրբագրել» Ոսկեպար կատարած նախորդ այցի սխալները. Աբրահամյան
13:30
Ռուս խաղաղապահների դուրսբերումն Արցախից ընդգծում է մեր տարածաշրջանում առկա բազմամակարդակ խնդիրները
13:20
Պետության պահպանման տակ գտնվող անձին պետական մակարդակով ահաբեկելը նշանակում է, որ պետություն չկա
11:40
Մի քանի հարյուր մետրի վրա կանգնած զինվորի նկատմամբ իշխանության վերաբերմունքը արտահայտվում է ճառերով. Տիգրան Աբրահամյան
09:05
Սփյուռքում դրա դիմաց խալիներ փռող, Ցեղասպանություն վերապրածների ժառանգներ, լա՞վ եք. Ռուբեն Մխիթարյան
10:20
Վտանգավոր հայտարարություն, հիանալի և արագ կառուցվող «գործնական փաստարկ»` Թուրքիային. Հակոբ Բադալյանը՝ Ցեղասպանության զոհերի անվանացանկի մասին
14:40
Մեր պետությունը մեծ դրեյֆի մեջ է, պատկերացրեք՝ բաց ծովում ինքն իրենից անկախ գնում է․ Հովհաննիսյան
10:40
ԵՄ-ն Բաքվին պետք է հասցնի ուղերձներ առ այն, որ չի հանդուրժի հատկապես խաղաղ բնակիչների թիրախավորումը
14:10
Ամսի 5-ին հայ ժողովրդին կառաջարկվի արևմտյան կոնֆետ՝ Ռուսաստանի և Իրանի հանդեպ «սառնության» դիմաց. Վահե Հովհաննիսյան
13:33
Իրանական տելեգրամյան ալիքներն արդեն մի քանի օր է՝ չեն դադարեցնում Ադրբեջանի հասցեին մեղադրանքները
12:05
Ադրբեջանում քրեական գործեր են հարուցվել և հեռակա հետախուզում հայտարարվել ՀՀ 18 քաղաքացիների նկատմամբ
12:00
Փաշինյանը Հայաստան պետությունը աշխարհաքաղաքական լուրջ խաղացողից դարձրեց աշխարհաքաղաքական «բոմժի» կարգավիճակի. Շարմազանով
13:35
ՀՀ-ում ապրող ցանկացած հայ պիտի գիտակցի, որ վաղը իշխանությունը հենց իր տունը կարող է հանձնել թշնամուն. Աբրահամյան
16:33
Մեր կնքած CEPA-ն վեկտորների համադրում էր, իսկ այսօրվա «եվրամերձեցումը»՝ ՀՀ-ն թնդանոթի միս կիրառելու
16:28
Փաշինյանի «հիմնավորումները» զավեշտալի և քաոսային են․ ԲՈՒՀ-երը Երևանից չհանելու 7 պատճառ․ Աշոտյան
13:20
Սարսռել կարելի է այն մտքից, թե տավուշցիները ինքնապաշպանական խմբեր կստեղծեն պաշտպանվելու համար. Հովհաննիսյան
14:07
Եվրոպան այսուհետ լինելու է այն կոնֆետը, որով իշխանությունը կազմակերպելու է իր բոլոր պրոցեսները. Հովհաննիսյան
11:31
Մինչ Փաշինյանը և թիմակիցները զվարճանքի մեջ են. Ադրբեջանը դիվանագիտական նախապատրաստություն է տեսնում
13:20
Իսրայելը պատերազմին զուգահեռ հասցնում է ամենշաբաթյա ռեժիմով ռազմական մատակարարում հասցնել Ադրբեջանին. Աբրահամյան
13:20
Ինչքան հայոց բանակն էր պարտված Արցախն ազատագրելու ժամանակ, այնքան էլ ռուսական բանակը՝ Ուկրաինայում. Շարմազանով
12:40
Իշխանության մնալը երաշխավորում է աղետ, բայց իշխանափոխությունը մեխանիկորեն չի ենթադրում լավ զարգացում. Վահե Հովհաննիսյան
11:00
ԱԽ քարտուղարի կողմից ՌԴ-ի հասցեին վերջերս հնչեցրած մեղադրանքը մտահոգիչ իրավիճակ է ստեղծում. Աբրահամյան
14:30
Ադրբեջանը արտահոսքի միջոցով փորձում է ՀՀ-ին մեղադրել նախապատրաստվող գործողության մեջ. Աբրահամյան
18:10
Պաշտոնյաներն այնպես են խոսում, կարծես նրանց խնդրանքով չէին ռուս զինծառայողները տեղակայվել ՀՀ-ում․ Տիգրան Աբրահամյան
11:49
Նիկոլը տարածաշրջանային ցլամարտի ձևաչափը դարձնում է 2+1՝ Ադրբեջան, Թուրքիա+Ռուսաստան, հերթում Իրանն է
12:00
Ներքին Հանդում վերջին սադրանքը աստիճանաբար տեղափոխվեց հակառուսական բախումների դաշտ. Աբրահամյան