Ի՞նչ է մարդը, մեղքի արդյո՞ւնք, մարմի՞ն արդի, թե՞ միտք արդար:
Մի՞ թե մարդը իր նմանի ճանապարհին ոստայն հյուսող մի նենգ սարդ է, կամ պճնանքի արդուզարդ է, կյանքի ճահիճ նետված կարթ է, ոգելիցից հյուծված լյարդ է, ծեծ ու ջարդ է…:
Մի՞թե մարդը այդքան բարդ է:
Ի՞նչ է մարդը, երկոտանի կենսատեսա՞կ, ձեւակերպու՞մ, թե՞ հոգեւոր կայուն արժեք:
Երբ նայում ենք մարդկանցից հիասթափվածների քանակին, մտորումներ են առաջանում, թե արդյո՞ք մարդը կայուն որակ է: Երբ դիտարկում ենք հիասթափվածների գանգատների նմանությունը, մտորումները հանգեցնում են հարցերի, թե ինչու՞ են մարդիկ մարդկություն փնտրում: Չէ՞ որ փնտրում են չեղածը, կամ' կորցրածը:
Իսկ ինչու՞ են իրենցից դուրս փնտրում: Ներմուծելու՞ համար, թե՞ ընդօրինակելու:
Եվ երբ նայում ես հիասթափվածների եզրահանգմանը, ապա տեսնում ես, որ նրանք վճռել են այլեւս ընդօրինակել իրենց իսկ ճաշակած անմարդկայինը:
Եվ այդպես, անմարդկայինի թվաբանական աճ (պրոգրեսիա):
“Հիասթափություն” բառը ինքնին խոսուն է: Այն ներառում է թե թմբիրը եւ թե նրանից դուրս վիճակը: Սակայն շատ դեպքերում այդ վիճակը հանգեցնում է մի նոր թմբիրի՝ “ես”-ի:
“Ես”-ը որպես թմրամիջոց անհամեմատելի եւ անգերազանցելի է: Նա անբաժան է մարդուց, ինչպես ստվերը:
“Ես”-ը մարդու Հոգու ստվերն է: Եվ մարմնի եւ հոգու ստվերների մեծության պատճառները ուղիղ համեմատական են: Որքան բարձր է Լույսը, այնքան չնչին' ստվերը:
“Ես”-ը բոլոր ժամանակների մարդակերն է եւ սնվում է բացառապես մարդով:
“Ես”-ի սնունդը մարդու “Ինքնություն”-ն է՝ նրա Ներաշխարհը:
Եվ նա հոշոտում է մարդուն ներսից' առաջացնելով նրա մեջ վախ եւ արյան ծարավ:
“Ես”-ը գործում է գայթակղությամբ եւ մարդուն պատում երեք գրգիռով: Որոնք են “ագահություն”-ը, “իշխանության բարդույթ”-ը եւ “սեռական սանձարձակություն”-ը:
Եվ այդ երեքից կամքը թուլանում, իսկ ինքնությունը թմրապատվում է:
Արթնացի՛ր, Հայ մարդ:
Վար ձգիր ուսերիցդ “ես”-ի բեռը եւ թոթափիր Ինքնությանդ հետ նրա շփոթը:
Մոռացի՛ր “ես”-դ եւ հիշի՛ր Մենք-դ:
Քո ներսում եղած Լույսը բարձրացրու, եւ թող որ “ես”-դ միանա մարմնիդ ստվերի սկզբին:
Որքան ցածր է “ես”-ը, այնքան առողջ է մարդը, ամուր' բազուկը եւ թեթեւ' քայլքը:
Այնպես որ վստահ, ոտքերիդ տակ տուր Ինքնությանդ հանդեպ ատամները սուր պահող քո անհատական “սեւ խոռոչ”-ը:
Գիտցիր, որ “ես”-իդ “քաղցաբուժությամբ” կլուծես կյանքիդ հարցերը բոլոր:
Եվ վստահ եղիր, որ “ես”-ի քաղցից դեռ չի մահացել ոչ մի ԻՆՔՆՈւԹՅՈւՆ:

Անդրանիկ Աթոյան