ԼԵՎՈՆ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ
ՅՈ՞ ԵՐԹԱՍ, ԵՐԿԻՐ
Մի քանի օր է՝ քունս չի տանում… Պառկում եմ լուսադեմին ու շուռումուռ գալիս անկողնիս մեջ… Բաց պատուհանից շոգը ներխուժում է սենյակ… Բայց անքնությանս պատճառը շոգը չէ, որին վարժվել եմ, որը տանելի է դարձել: Ողջ օրվա ընթացքում իմ գլխում պտտվող մտքերը գիշերն առավել կատաղի են դառնում ու տեսնելով ինձ ամբողջապես մենակ՝ հարձակվում են վրաս… Չգիտեմ ինչ անել, ուր գնալ, ինչպես ազատվել նրանցից: Եվ արդյո՞ք կարելի է ազատվել, երբ մտահոգություններն ու խնդիրներն ամենուր են, երբ հենց իմ ու շատերի աչքերի առջև փլուզվում-ավերվում է այն երկիրը, որի մասին խոսելիս սիրում ենք տրվել վիպապաշտականությանը, շքեղ բառերի հեղեղին… Երկիրը, որը 1988-ին երկրաշարժ ու արցախյան գոյամարտ տեսավ, բայց չծնկեց, կարաղացավ իր մեջ ուժ գտնել՝ պահպանելու համար Անկախության ձեռքբերումները՝ հիմա կամաց-կամաց գլորվում է դեպի անորոշություն ու անհայտություն՝ հիշատակ թողնելով դատարկվող գյուղերն ու քաղաքները… Օրեր առաջ Արմավիրի մարզի գյուղերից մեկում էի. սրտաճմլիկ, սիրտ սղոցող պատկերներ՝ փակված դռներ ու պատուհաններ, անտերունչության մատնված ցանքատարածություններ, հեղեղումներից ու կարկտահարություններից հետ՝ անջրդի, պարապ մնացած հողակտորներ, որոնք երևի ցավից տնքում են, գիշերվա լռության մեջ ճիչեր արձակում, իրենց տերերին կանչում, որոնք այլևս հետ չեն դառնալու, որովհետև դեգերում են աշխարհի ճանապարհներով՝ ապահովություն ու հանգիստ, տարրական բարեկեցություն գտնելու համար… Հարյուրամյակներ շարունակ անկախություն երազող ժողովուրդը նույն այդ անկախության պատանդը դարձավ, որովհետև հասկացությունն ընկալվեց միայն նրա հուզական-զգացական շեշտերով՝ մոռացության մատնելով այն կարևոր միտքը, գաղափարաը, հրամայականը, որ անկախությունը բառ չէ լոկ, այլ կացութաձև է, ժողովրդավարություն է, կառավարման ձև ու սկզբունք է, իշխանություն-ժողովուրդ փոխկապակցումն է, որը մեզ մոտ, ավա՜ղ, այդպես էլ տեղի չունեցավ, որովհետև ոչ թե իշխանություն, այլ՝ իշխանավորներ ձևավորեցինք, ոչ թե ազգային ժողով ու ժողովարան, այլ՝ փողատերերի, իշխանատենչների հավաքատեղի ձևավորեցինք, յուրատեսակ կիսաքաղաքական ակումբ, ուր երբեմն գործում են խաղատներում ընդունված կանոններով ու ,,հիմնադրույթներով,,… Բնականաբար և հետևաբար, այս կիսակլանային-կիսաքաղաքական ,,ակումբն,, ի զորու չէ լուծելու երկրի առջև կանգնած խնդիրները, կռիվ մղելու մարտահրավերների դեմ, որոնք ծնունդ են առնում ոչ միայն արտաքին աշխարհի որդեգրած սկզբունքներից, այլև սեփական դիվանագիտության, քաղաքական մտքի, կառավարման համակարգի ճկունության բացակայության պատճառով: Այն պատճառով, որ մենք մեզ զատել ենք մե՜ծ աշխարհից, մե՜ծ խնդիրներից, պարփակվել ենք մեր նեղլիկ ցանկությունների ու պատկերացումների շրջագծի մեջ ու երկիր և պետություն ենք խաղում, հասարակություն ենք խաղում… Կյանքը խաղ է, այո, մեծ ու կանոնակարգված խաղ, աշխարհը մեծ խաղերի վրա է հենվում, բայց պետք չէ սեփական երկրում և սեփական ժողովրդի հետ խաղալ՝ անհուսությունն ու հոգելլկումը դարձնելով նույն այդ ժողովրդի կեցության հենարանները…
Յո՞ երթաս, երկիր, Հայաստան…
Գիտենք, ու այլևս անզոր է պարտակել այն, որ թելադրված-ծրագրավորված մի ընթացքով, որի հեղինակները մենք չենք, սակայն համահեղինակ ենք դարձել, մարդաթափվում է երկիրը… Հեռավոր ռուսատանների տաքուկ խոստացվող անկյունների փոխարեն՝ ոչսևահողային շրջանների թշվառության մեջ կքված տարածքներն են հրամցվում խաբված-հիասթափված մարդկանց, որոնք փախչում են երկրից՝ հետ չնայելով, չհասկանալով, որ այսպես դատարկում են հնամենի այս տարածքը՝ իրենց ռազմական ու աշխարհաքաղաքական խնդիրները լուծելու համար… Ամեն շաբաթ 1500-2000 մարդ է հատում մեր երկրի սահմանը՝ հեռանալու, մոռանալու համար ամեն ինչ, գտնելու այն միակ հանգրվանը, որտեղ տառապանքն ու լլկումը չեն ուղեկցելու, որտեղ ապրելու են ենթադրյալ ապահովության մեջ… Արգելափակոցներ չեն դրվում մեր սահմանի վրա, հետդարձի կոչեր չեն հնչեցնում, որովհետև այդ կոչերն այլևս բառերի տեսքով չեն կարող ներկայանալ, այլ պիտի գործուն ու ճշգրիտ քայլեր լինեն, ճգնաժամն ու հոգեկան ավերումները կանխող քայլեր լինեն… Դրանք չկան, որովհետև շատերն իրենց անամոթության դղյակներն են կառուցում՝ ազգ փառապանծին, որը Սարդարապատ ու Շուշի նվաճեց՝ վերածելով ազգ տառապածի, ազգ հուսալքվածի… Ու հիմա Հայաստանը հեռանում է ինքն իրենից, մեզանից…
Յո՞ երթաս, երկիր, Հայաստան…
ԳՐԱԿԱՆ ԹԵՐԹ. 13.09.2013
Գրողն ու ժամանակը
9:37 - 14.Սեպտեմբեր.2013
Առաջարկում ենք նաև
18/10/24 18:00
Միրզոյանը և Ֆիդանը քննարկել են Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների լիարժեք կարգավորման հարցը (տեսանյութ)
15/10/24 14:39
Էդ 1 տոննա թմրանյութն ինչպե՞ս կարող էր անցնել Հայաստան. Լուսինե Բադալյանը` Վահե Ղազարյանին (տեսանյութ)
01/10/24 12:19
Փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը դիմավորել է Հայաստան ժամանած Իրանի նախագահի առաջին տեղակալին
30/09/24 12:10
«Ստացվում է, որ Էրդողանը հանձինս «մեծարգոների» շերտի Հայաստանում արդեն ունի իր սոցիալական հենարանը»․ Վահե Հովհաննիսյան
21/09/24 17:02
Ավետն Արցախից իր հետ Հայաստան բերեց իր ճագարը
02/08/24 13:20
Երկրաշարժ Հայաստան-Վրաստան սահմանային գոտում
26/07/24 14:00
Ավտոստոպով Վրաստանից Հայաստան եկած աղջկան չեն գտնում
19/07/24 17:00
Իրանից Հայաստան գազամատակարարումը կկրկնապատկվի
17/07/24 11:30
Իմ նկատմամբ հետախուզումը դադարեցվել է ոչ թե Հայաստանի կողմից, այլ՝ ինտերպոլի. Հայաստան գալ չեմ կարող. Վարդան Ղուկասյան
11/07/24 08:12
Փողը պակասեցրե՞լ են. «Փաստ»
Լրահոս
11:15
Պատմականորեն հայոց քաղաքական նախագծի հաջողությունը միշտ մեծապես պայմանավորվել է արդյունավետ դաշնակցակերտմամբ, իսկ ձախողումը՝ «սխալ շրջապատ ընկնելով. Է...
21:25
Երևան քաղաքում կառավարման ճգնաժամ է, ու դա տեսնելու համար պետք չէ մասնագիտական գիտելիք. թուրքագետ
12:47
Ըստ Աղազարյանի՝ «կալանքն օգտագործվում է որպես ճնշման միջոց՝ անհրաժեշտ ցուցմունքներ ստանալու համար». Արտակ Զաքարյան
11:45
Կարծես թե, ես սկսում եմ ավելի գեղեցիկ հագուստ կրել եւ ավելի լավ տեսք ունենալ․ Աննա Հակոբյան (ֆոտո)
12:30
Չի կարելի թշնամուն ավելի շատ վստահել, քան քաղաքական հակառակորդին, բանակցության մասին էլ իմանալ Ալիևից. Շարմազանով
13:40
Չենք կարող բացառել, որ բանակից են տեղափոխելու՝ էլ ավելի թուլացնելով առաջնագիծը. Կարեն Վրթանեսյան
10:20
Նիկոլը ոչ թե Հայաստանը «տանում է Եվրոպա», ինչպես շատերն են փորձում իրենք իրենց մխիթարել, այլ Ադրբեջանը բերում է Հայաստան. Կարեն Վրթանեսյան
11:00
Հայաստանի ու Ադրբեջանի դիվանագիտական մեղրամիսն աստիճանաբար վերածվում է դիվանագիտական փոխհրաձգության. Աբրահամյան
11:26
Պետական դավաճանության մասին իմանալու և չհայտնելու համար վարչապետի վրա է պետք հոդված դնել․ Դանիելյան
12:59
«Այն բանտիկով փաթաթված նախագծերը, որոնք բերվում են այստեղ, մի իրականություն է, ու կա մյուս՝ Գառնիկ Դանիելյանի ասած իրականությունը»․ Գեղամ Մանուկյան
12:10
«Ստացվում է, որ Էրդողանը հանձինս «մեծարգոների» շերտի Հայաստանում արդեն ունի իր սոցիալական հենարանը»․ Վահե Հովհաննիսյան
10:40
Ադրբեջանը խոշոր մասշտաբներով զինվում է, որպեսզի հասնի ՀՀ-ին իջեցված նախապայմանների բավարարմանը. Տիգրան Աբրահամյան
15:35
Ռադիոյի նորանշանակ տնօրենը նախասրահում, գարշապետի հրահանգով` Բաքվի և Անկարայի ժամը ցույց տվող ժամացույցներ է տեղադրել. Իշխանյան
14:45
Տիկ, քո բացակայությունը մեր պարտության պատիժն ա, որը չափից դուրս ծանր ա տանելու համար. զոհվածի քրոջ հուզիչ գրառումը
10:20
Նրանք, ովքեր լռում էին Արցախի բլոկադային, կա´մ մոլորյալ են կա´մ իշխանության հրահանգավորմամբ քարոզիչ. Տիգրան Աբրահամյան
11:10
Իշխանությունն Արցախի հետ տեղի ունեցածի պատասխանատվությունն ուզում է բաշխել բացառապես արցախցիների վրա. Տիգրան Աբրահամյան
14:30
Արդյոք Բակո Սահակյանը գիտի՞, որ ՀՀ իշխանությունը նույն կերպ է վարվում Արցախի հետ, ինչպես Բաքուն՝ իր
10:00
Մեկ տարի առաջ այս օրերին Արցախի բանակում ծրագրված պլանները 5-10%-ի չափով էին իրականացվում. Տիգրան Աբրահամյան
10:50
Հայաստանի միջպետական 2 ճանապարհին` Գնթունիք ու Ծովագյուղ սուպերմարկետների մոտ, երթեւեկությունը խայտառակ վիճակում է. Հակոբ Բադալյան
13:55
Ամենաարգահատելին այն է, որ այս ամենը ոչ միայն համարվում է ընդունելի, այլ նաև խրախուսելի և ծայրահեղ «շուստրիության» նշան. Վարդան Ոսկանյան
12:25
Էդքան փող են հանում մեր սարերից մի 2 տարվա մեջ, հասկանում ե՞ք ինչի մասին է խոսքը. Արթուր Խոջաբաղյան
10:15
Բաքվին միակողմանի զիջումներ անելուց հետո իշխանության որոշ դեմքեր հիմա ամառային հանգիստն են վայելում. Տիգրան Աբրահամյան
13:00
Խորհուրդը պետք է հրաժարական տա․ ռադիոյում ցենզուրա ներդնելու փորձը պատճառներից մեկն է. Գարեգին Խումարյան
12:00
Հնարավոր կլինի՞ խուսափել ռեգիոնալ ցնցումներից, երբ այն գրեթե անխուսափելի է թվում` դժվար է կանխատեսել. Տիգրան Աբրահամյան