Բոլորիս է հայտնի, որ Ալբերտ Էյնշտեյնը միջուկային ռումբի ստեղծողն է: Քչերը գիտեն, սակայն, որ նա նաև ակտիվ քաղաքական գործիչ էր: Էյնշտեյնի կյանքը, իր իսկ խոսքերով, «բաժանված է քաղաքականության և հավասարումների միջև»:
Ալբերտ Գերմանի Էյնշտեյնը ծնվել է 1879 թ. մարտի14-ին, հարավգերմանական Ուլմ փոքր քաղաքում, բարեկեցիկ ընտանիքում: Նրա հայրը գործարար էր և ներքնակների արտադրություն ուներ:
Մանկությունից Էյնշտեյնը հրապուրվում է երաժշտությամբ, օտար լեզուներով, մաթեմատիկայով: Նրա երաժշտական ճաշակը ձևավորել են Շուբերտի ստեղծագործությունները, որի մոլի երկրպագուն էր նա: Էյնշտեյնն ամենևին էլ հրաշամանուկ չէր և բացի մաթեմատիկայից ու երաժշտությունից, այլ հրապուրանք չուներ: Անգամ նրա գլխի անսովոր մեծությունը շատերին մտածելու տեղիք էր տալիս, թե նա ռախիտ ունի և թերզարգացած է: Դպրոցում էլ աչքի չէր ընկնում առաջադիմությամբ և ծույլ ու ինքնամփոփ աշակերտ էր. սակայն մաթեմատիկայի դասերին պատանի Էյնշտեյնը անճանաչելիության աստիճանի կտրուկ փոխվում էր:
Նախնական կրթությունը ստացել է Ուլմի գիմնազիայում, որտեղ բացահայտվում են պատանի Էյնշտեյնի մաթեմատիկական արտակարգ ունակությունները: Տարբեր հարցերի շուրջ նա հաճախ էր վեճի բռնվում ուսուցիչների հետ, այդ իսկ պատճառով հաճախ դասերը վերածվում էին բանավեճի: Շուտով նա մեկնում է Մյունխեն' շարունակելու ուսումը, սակայն այդպես էլ ավարտական վկայական չի ստանում:
1893 թ. Էյնշտեյնը տեղափոխվում է Շվեյցարիա' Ցյուրիխ, փորձում է ընդունվել տեղի համալսարանի պոլիտեխնիկական ֆակուլտետը: Նա գերազանց է հանձնում մաթեմատիկայի քննությունը, սակայն տապալվում է բուսաբանությունից: Այնուամենայնիվ, մեկ տարի անց նա ընդունվում է համալսարան և փայլուն ավարտում այն: Հենց ուսանողական նստարանին էլ ծանոթանում է ազգությամբ սերբ Միլևա Մարիչի' իր ապագա կնոջ հետ:
Ավարտելով ուսումը' Էյնշտեյնը փորձում է աշխատանք փնտրել, սակայն դա այնքան էլ հեշտ չէր Շվեյցարիայում: Երկար ժամանակ զրկանքներով լի օրեր անցկացնելուց հետո երիտասարդ գիտնականը տեղափոխվում է Չեխիա և աշխատանքի անցնում Պրագայում: 1902 թ. Էյնշտեյնը հիվանդ հոր հրավերով դարձյալ հայտնվում է Գերմանիայում և ամուսնանալով Միլևայի հետ' հաստատվում է այստեղ: Նա նաև աշխատանք է գտնում. դասավանդում է Բեռլինի համալսարանում: Թվում էր' ամեն ինչ բարեհաջող է երիտասարդ գիտնականի կյանքում, սակայն կինը հրաժարվում է մնալ Գերմանիայում և երկու որդիների հետ վերադառնում է Ցյուրիխ: Էյնշտեյնի ամուսնական կյանքն ավարտվեց 1919 թ., իսկ տարիներ անց նրա կրտսեր որդին' Էդուարդը, մահացավ շիզոֆրենիայից:
Սակայն Էյնշտեյնը երկրորդ անգամ ամուսնացավ. նրա երկրորդ կինը' Էլիզան, հրեա էր: Բայց Էյնշտեյնին երջանիկ ընտանեկան բախտ չէր վիճակված: 1936 թ. Էլիզան վախճանվեց' ամուսնուն թողնելով խոր հուսահատության մեջ: Էյնշտեյնը երկու ամուսնությունից հինգ երեխա ունեցավ: Նա նաև մեծ հաջողություններ ուներ կանանց շրջանում: Նրա մահից հետո երևան եկավ ավելի քան հազար նամակ' գրված նրա կողմից և ուղղված տարբեր սիրուհիների:
Չնայած նրա աշխատանքների «մեխը» հարաբերականության տեսությունն էր, 1921 թ. նա արժանացավ Նոբելյան մրցանակի քվանտային տեսության հայտնագործման համար:
Էյնշտեյնը քաղաքականություն մտավ դեռևս առաջին աշխարհամարտի տարիներին, երբ դասավանդում էր Բեռլինի համալսարանում: Նա հակապատերազմական ցույցերի ակտիվ մասնակից և կազմակերպիչ էր: Այդ պատճառով էլ սրվեցին նրա հարաբերությունները համալսարանի ղեկավարության հետ: Առհասարակ, նրա քաղաքական հայացքները բխում էին համընդհանուր հաշտեցման և հակաիմպերիալիստական քաղաքականության դիրքերից, այդ իսկ պատճառով 1920-ական թթ. նրան արգելեցին ԱՄՆ այցելել և դասախոսություններ կարդալ այդ երկրում:
Էյնշտեյնը նախապես կանգնած էր հակասիոնիզմի դիրքերում, սակայն աշխարհում ահագնացող հակահրեականությունը նրան աստիճանաբար նետեց սիոնիզմի գիրկը: Դա ավելի սասանեց նրա դիրքերը, և չորս կողմից հարձակումներ տեղացին նրա հասցեին: Սակայն անգամ իր կյանքին սպառնացող ոտնձգությունները չկանգնեցրին Էյնշտեյնին, և նա ջանադրաբար հանդես էր գալիս սիոնիզմի դիրքերից:
1933 թ., երբ Գերմանիայում իշխանության եկան ֆաշիստները, Էյնշտեյնը վախեցավ այնտեղ վերադառնալուց և մնաց ԱՄՆ-ում: Իսկ Բեռլինում նրան գրկաբաց ընդունելություն չէր էլ սպասում: Գերմանիայի կառավարությունը բռնագրավեց Էյնշտեյնի բանկային հաշիվներն ու ողջ ունեցվածքը: Այդ ժամանակ նա առաջարկեց ֆաշիզմի դեմ պայքարի իր բանաձևը. «Եթե երիտասարդության երկու տոկոսը հրաժարվի ծառայությունից, պետությունը ոչինչ չի կարող անել, քանզի բանտերում այդքան տեղ չկա…»: ԱՄՆ-ում Էյնշտեյնի հակաֆաշիստական մաթեմատիկական պայքարը ծիլեր տվեց, և երիտասարդներն անգամ վերնաշապիկներ էին կրում, որոնց վրա գրված էր' «Երկու տոկոս»:
Հենց նացիզմի սպառնալիքը ստիպեց Էյնշտեյնին արագացնել ատոմային ռումբի ստեղծման աշխատանքներն ԱՄՆ-ի համար: Չնայած դրան, նա ողջ կյանքում մնաց համոզված «խաղաղասեր»: Ատոմային ռումբի հայտնագործումը էապես մեծացրեց նրա հեղինակությունը: 1950-ական թթ. ամերիկացիները կես կատակ, կես լուրջ ասում էին. «Ամերիկացիներն ունեն երկու կուռք' Մերիլին Մոնրո և Ալբերտ Էյնշտեյն»:
Սիոնիզմը մեծապես նպաստեց Էյնշտեյնի հեղինակության ամրապնդմանը հայրենակիցների շրջանում, և նրանք 1952 թ. Էյնշտեյնին առաջարկեցին դառնալ Իսրայելի նախագահ: Էյնշտեյնը կատակեց. «Ես շատ միամիտ եմ քաղաքականությամբ զբաղվելու համար,- ապա ավելացրեց:- Հավասարումներն ինձ համար ավելի կարևոր են: Քաղաքականությունը միայն ներկայի համար է, հավասարումները' ապագայի»:
1939 թ. նա առաջինը ԱՄՆ նախագահ Ռուզվելտին զգուշացրեց գերմանացիների' ատոմային զենքի ստեղծման բնագավառում ունեցած հաջողությունների մասին: Ամերիկացիներն ամեն ինչ արեցին, որպեսզի առաջ անցնեն Գերմանիայից: Եվ դա նրանց հաջողվեց Էյնշտեյնի շնորհիվ:
Սակայն Ճապոնիայի դեմ ատոմային զենքի կիրառումից հետո նա զղջաց գյուտի համար: Այդ ժամանակ էր, որ անվանի գիտնականն ասաց իր հայտնի թևավոր խոսքը. «Եթե երրորդ համաշխարհային պատերազմն ընթանա ատոմային զենքով, ապա չորրորդը կընթանա քարերով ու փայտերով»: Նա ամենից լավ էր պատկերացնում իր գյուտի վտանգավորությունը մարդկության համար: Եվ համաշխարհային շարժում սկսեց միջուկային սպառազինության դեմ: Բայց, ավաղ, ուշացել էր…
Ասում են' Էյնշտեյնը ցրված էր, երբեմն' միամիտ, բայց և սուր հումոր ուներ:
Մի անգամ դասախոսության ընթացքում Էյնշտեյնին հարցնում են, թե ինչպես են կատարվում հայտնագործությունները: Նա մի պահ մտածում է և պատասխանում. «Օրինակ' բոլորը գիտեն, որ ինչ-որ բան հնարավոր չէ անել: Սակայն գտնվում է անտեղյակի մեկը, որն այդ մասին չգիտի, և հենց նա էլ հայտնագործություն է անում»:
Մի անգամ Էյնշտեյնը քայլում էր Պրինստոնի համալսարանի միջանցքով, իսկ դիմացից գալիս է երիտասարդ և անտաղանդ մի ֆիզիկոս: Հավասարվելով Էյնշտեյնին՝ երիտասարդը ինքնագոհ թփթփացնում է նրա ուսին և հարցնում.
-Ինչպե՞ս են գործերը, կոլեգա:
-Կոլեգա՞,- զարմացած հարցնում Էյնշտեյնը,- ի՞նչ է, դուք է՞լ եք հիվանդ ռևմատիզմով:
Մի ուրիշ անգամ Էյնշտեյնը Բելգիայի թագավոր Ալբերտի մոտ ընդունելության էր հրավիրված: Թեյից հետո սիրողական համերգ էր կազմակերպված, որին մասնակցում էր նաև թագուհին: Համերգից հետո Էյնշտեյնը մոտենում է թագուհուն.
-Ձերդ գերազանցություն, Դուք հիանալի էիք նվագում: Ասացեք խնդրեմ, էլ թագուհու մասնագիտությունը Ձեր ինչի՞ն է պետք:
Կյանքի մայրամուտին նրան շարունակ տանջում էին հիվանդությունները:
1955 թ. ապրիլի 18-ին Փրինսթոնի հիվանդանոցում Էյնշտեյնը կնքեց մահկանացուն: Նրա կտակի համաձայն' աճյունամոխիրը քամուն տրվեց…
Վահե ԱՆԹԱՆԵՍՅԱՆ
Ալբերտ Էնշտեյն
18:20 - 6.Հուլիս.2013
Առաջարկում ենք նաև
18/10/14 19:17
Ալբերտ Էնշտեյն. հաջողության 10 գաղտնիքներ
28/10/13 19:15
"Великие люди о Боге Часть 1"- Ալբերտ Էնշտեյն
15/06/13 00:45
Ալբերտ Էնշտեյնն` աղջիկների մասին
21/03/22 13:52
Զինծառայող Ալբերտ Սիրոյանի մահվան դեպքի առթիվ քննվող քրեական գործով ձերբակալվել է երկու ծառայակից
01/11/21 12:37
Գեներալ–մայոր Ալբերտ Բաղդասարյանը հրաժարվեց սահմանի վերաբերյալ որեւէ հարցի պատասխանել
22/02/21 22:05
Ինձ համար շատ տխուր է երեւույթը, բայց չեմ էլ ուզում խորանամ մարդկանց արարքների մեջ. Ալբերտ Հովհաննիսյանի հայր. News.am
17/11/20 18:13
«Կարոտել եմ քեզ, ուզում եմ ամուր գրկել ինչպես առաջ». Ալբերտ Հովհաննիսյանի հայրը կիսվել է որդու լուսանկարներով
19/10/20 22:07
Արծրուն Հովհաննիսյանի և Արիության մեդալով հետմահու պարգեվատրված Ալբերտ Հովհաննիսյանի հոր` Արտակ Հովհաննիսյանի ճեպազրույցը
19/10/20 20:00
Մենք թևաթափ լինելու ո՛չ ժամանակ ունենք, ո՛չ իրավունք. Ալբերտ Հովհաննիսյանի հոր գրառումը
Լրահոս
11:20
Ոստիկաններն անպատիվ օպերացիայի մասնակից են, բայց գիտակցում են քայլերի ստորացուցիչ լինելու հանգամանքը. Աբրահամյան
13:40
«Հանձնողն» իր իշխանությունն իրականացնում է Ոստիկանության, ԱԱԾ-ի, ինչպես նաեւ «թայֆայի» տրամաբանությամբ նախատեսված օլիգարխների և թաղային հեղինակություն...
13:31
Բան չի փոխվել, կա´մ անհատապես մորթվելու ենք, կամ՝ ուս-ուսի տված ապրելու, ընտրությունը մերն է. Վահե Հովհաննիսյան
16:21
Ձեր նմանները իշխանական հպատակներ են ու փողով ներկայացում խաղացողներ. Հենրիխ Դանիելյանը՝ Հովհաննես Դավթյանին
11:55
Անիմաստ է վրդովմունքը, թե ինչու Փաշինյանը չի մասնակցելու Պուտինի երդմնակալությանը, հրավերի ավանդույթ չկա. Շարմազանով
10:32
Իշխանությունն իր սև գործը շարունակում է, թիկունքային հատվածում ինժեներական աշխատանքներ են ընթանում. Աբրահամյան
12:35
Հայաստան ամրոց-պետությունն իր առջև պետք է առաջնային խնդիր դնի ձևավորելու արժանապատիվ զինվորականության դաս. Ոսկանյան
10:20
Դուք չեք գտնելու գեթ մեկ աշխարհաքաղաքական կենտրոն, որը կպաշտպանի այս իշխանությանը, երբ նրա դիրքերը սասանվեն. Վլադիմիր Մարտիրոսյան
11:20
«Տավուշյան շարժումը» կարիք ունի քաղաքական ձևակերպումների և այդ դեպքում այն կբերի հաջողության. Հովհաննիսյան
10:59
Հակակոռուպցիոն դատարանում կհրապարակվի Վանաձորում ընտրված համայնքապետ Մամիկոն Ասլանյանի կալանքի վերաբերյալ որոշումը
17:03
Կամ Նյու Նորքի ջահն է հարվածելու կապիտուլյանտի գլխին, կամ թուրքական կիսալուսինն է կանգնելու կոկորդին
10:29
Տավուշի թեման նույն Արցախի թեման է, բայց այդ մասին զգուշացնողներին «քացու տակ էին գցում»․ Տիգրան Աբրահամյան
12:40
Փաշինյանի Տավուշ կատարած վերջին այցը նպատակ ուներ «սրբագրել» Ոսկեպար կատարած նախորդ այցի սխալները. Աբրահամյան
13:30
Ռուս խաղաղապահների դուրսբերումն Արցախից ընդգծում է մեր տարածաշրջանում առկա բազմամակարդակ խնդիրները
13:20
Պետության պահպանման տակ գտնվող անձին պետական մակարդակով ահաբեկելը նշանակում է, որ պետություն չկա
11:40
Մի քանի հարյուր մետրի վրա կանգնած զինվորի նկատմամբ իշխանության վերաբերմունքը արտահայտվում է ճառերով. Տիգրան Աբրահամյան
09:05
Սփյուռքում դրա դիմաց խալիներ փռող, Ցեղասպանություն վերապրածների ժառանգներ, լա՞վ եք. Ռուբեն Մխիթարյան
10:20
Վտանգավոր հայտարարություն, հիանալի և արագ կառուցվող «գործնական փաստարկ»` Թուրքիային. Հակոբ Բադալյանը՝ Ցեղասպանության զոհերի անվանացանկի մասին
14:40
Մեր պետությունը մեծ դրեյֆի մեջ է, պատկերացրեք՝ բաց ծովում ինքն իրենից անկախ գնում է․ Հովհաննիսյան
10:40
ԵՄ-ն Բաքվին պետք է հասցնի ուղերձներ առ այն, որ չի հանդուրժի հատկապես խաղաղ բնակիչների թիրախավորումը
14:10
Ամսի 5-ին հայ ժողովրդին կառաջարկվի արևմտյան կոնֆետ՝ Ռուսաստանի և Իրանի հանդեպ «սառնության» դիմաց. Վահե Հովհաննիսյան
13:33
Իրանական տելեգրամյան ալիքներն արդեն մի քանի օր է՝ չեն դադարեցնում Ադրբեջանի հասցեին մեղադրանքները
12:05
Ադրբեջանում քրեական գործեր են հարուցվել և հեռակա հետախուզում հայտարարվել ՀՀ 18 քաղաքացիների նկատմամբ
12:00
Փաշինյանը Հայաստան պետությունը աշխարհաքաղաքական լուրջ խաղացողից դարձրեց աշխարհաքաղաքական «բոմժի» կարգավիճակի. Շարմազանով
13:35
ՀՀ-ում ապրող ցանկացած հայ պիտի գիտակցի, որ վաղը իշխանությունը հենց իր տունը կարող է հանձնել թշնամուն. Աբրահամյան
16:33
Մեր կնքած CEPA-ն վեկտորների համադրում էր, իսկ այսօրվա «եվրամերձեցումը»՝ ՀՀ-ն թնդանոթի միս կիրառելու
16:28
Փաշինյանի «հիմնավորումները» զավեշտալի և քաոսային են․ ԲՈՒՀ-երը Երևանից չհանելու 7 պատճառ․ Աշոտյան
13:20
Սարսռել կարելի է այն մտքից, թե տավուշցիները ինքնապաշպանական խմբեր կստեղծեն պաշտպանվելու համար. Հովհաննիսյան
14:07
Եվրոպան այսուհետ լինելու է այն կոնֆետը, որով իշխանությունը կազմակերպելու է իր բոլոր պրոցեսները. Հովհաննիսյան
11:31
Մինչ Փաշինյանը և թիմակիցները զվարճանքի մեջ են. Ադրբեջանը դիվանագիտական նախապատրաստություն է տեսնում