Աշակերտը դիմեց Խէին.
- Բացատրի՛ր, ինչո՞ւ դու հաճախ չես համաձայնվում մարդկանց տալ այն պատասխանները, որոնք ակնարկում են իրենց հարցերը:
Խէն խրախուսանքով նայեց խոսողին և ժպտալով ասաց.
- Քո դիտողականությունը քեզ հեռուն կառաջնորդի... երբ դու դադարելով հարցեր տալ ինձ, կսկես հարցնել ինքդ քեզ:
Աշակերտը կծեց լեզուն և կախեց գլուխը:
- Բայց,- շարունակեց Խէն,- ես կպատասխանեմ: Ով կարողանում է ձևակերպել ճիշտ հարցը, ապա նա՝ ինքը, ընդունակ է նաև պատասխանել դրան: Եվ դու նույնպես:
Աշակերտը խոնարհեց գլուխը ավելի շատ:
- Քո գլխում հիմա մի միտք պետք է լինի՝ «Ինչո՞ւ նրանք՝ ինքները, այդ չեն անում»: Այդպես չէ՞- Խէն դադար տվեց՝ նայելով խեղճին: Վերջինս որպես համաձայնության նշան գլխով արեց, իսկ Խէն շարունակեց. - Որովհետև նրանք արդեն իրենք են կռահում պատասխանը, որն իրենց չի գոհացնում:
- Բայց...- սկսեց աշակերտը:
- Շարունակի՛ր,- ասաց Խէն:
- Դու ուզում ես ասել, որ նրանք ցանկանում են դա լսել մեկ ուրիշից, մի հեղիանակային անձի՞ց: Բայց ուսուցի՛չ, Դու չես տալիս նրան այդ պատասխանը:
- Այդպես չէ: Եթե նրանք տալիս են իրենց հարցը մի մարդու, ով օտար է իրենց աշխարհին, միայն նրա համար, որպեսզի հեշտ լինի չընդունել այդ պատասխանը: Չէ՞ որ այդ պատասախանի հետ ոչինչ չեն կարող անել, իսկ ապրել նրա ճշմարտության գիտակցությամբ, անտանելի է:
Աշակերտը պարտված էր:
- Դրա համար էլ ես պատասխանում եմ ոչ թե բառերին, այլ նրանց, թե ինչ են թաքնված բառերի ետևում:
Աշակերտը խորը խոնարհվեց Խէին՝ ի նշան հիացմունքի: Իմաստունը շարունակեց.
- Բայց իմ երկակի կարծիքը մնում է, ով ամեն դեպքում որոշում է ընտրել իր պատասխանը:
Ալեքսանդր Բելլից
Անրի Մատիսս "Նկարչի կնոջ դիմանկարը"
