Տնտեսության զարգացումն ու բնության պահպանումը չպետք է արհեստականորեն դարձնել իրարամերժ նպատակներ, այլ պետք է գտնել դրանց ներդաշնակեցման ոսկե միջինը։ Այս մասին նշել է Արցախի Հանրապետության նախագահի թեկնածու, «Ազատ հայրենիք» կուսակցության ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը՝ «Ֆեյսբուք»-ի իր էջի գրառմամբ անդրադառնալով Արցախում հիդրոէներգետիկայի հետ կապված խնդիրներին։
«Արցախում փոքր հիդրոէլեկտրակայանների շինարարությունը, կառավարության գործադրած մեծ ջանքերի շնորհիվ, սկսել ենք 2008թ.-ին: Նախաձեռնությունը հաջողությամբ պսակելու հնարավորությունը ռիսկի տակ էր, քանի որ նախկինում հէկաշինության համար կառավարության կողմից 5 որոշում էր կայացվել, որոնք բոլորն էլ մնացել էին թղթի վրա:
Բարեբախտաբար, մեզ հաջողվեց: Դյուրին չէր, քանի որ երկարաժամկետ մեծ ներդրումների համար դժվար էր համոզել սփյուռքահայ կամ, առավել ևս, այլազգի գործարարներին, որպեսզի մեր տարածաշրջանում բիզնես սկսեն: Այնուամենայնիվ, մենք կարողացանք նրանց շահագրգռել և ապահովել կայուն ընթացքը մի ծրագրի, որը պիտի լուծեր Արցախի էներգետիկ անվտանգության և ինքնաբավության ապահովման՝ ռազմավարական նշանակության խնդիրը:
Շուրջ 300 մլն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ կապիտալ-ներդրումների միջոցով (որի առյուծի բաժինն արել են օտարերկրացիները՝ անտեսելով քաղաքական խնդիրները) ստեղծվեցին մոտ 500 կայուն նոր աշխատատեղեր, պետական բյուջեի ուղղակի և անուղղակի հարկային եկամուտները ավելացան տարեկան մի քանի միլիարդ ՀՀ դրամով: Բայց ամենակարևոր ձեռքբերումն Արցախի էներգետիկ անվտանգության լիարժեք համակարգի ստեղծումն էր:
Էժան սակագնի մասին.
Հանրության շրջանում հաճախ է քննարկվում էժան հոսանք ունենալու մասին թեզն՝ այն հիմնավորմամբ, որ էլեկտրաէներգիան արտադրվում է մեր երկրում: Ինչպես արդեն նշեցի, ՀԷԿ-երը կառուցվել են մասնավոր ներդրումների շնորհիվ, և Կառավարության գործիքակազմն այստեղ սահմանափակ է: Բայց ընթերցողը պետք է իմանա, որ 1 Կ/Վտ սպառած էլեկտրաէներգիայի դիմաց Արցախում տնային տնտեսությունները վճարում են 25 դրամ, իսկ ՀՀ մեր հայրենակիցները՝ մոտ 40 դրամ: Համեմատելի՞ է: Կարծում եմ՝ ոչ:
Բնապահպանական խնդիրների մասին.
Դեռ 2008թ.-ին, երբ Գործադիր իշխանության ղեկավարի պաշտոնում նախաձեռնում էի փոքր ՀԷԿ-երի կառուցման ծրագիրը, որևէ պատճառ չունեի այն բնապահպանական նորմերի խախտմամբ իրականացնելու: Հակառակը, միշտ պահանջում էի պատկան մարմիններից, որ բոլոր շինթույլտվությունները տրվեն՝ հաշվի առնելով միջազգային չափորոշիչները: Չեմ բացառում, որ, փորձի ու վերահսկողության պակասից ելնելով, գուցե ինչ-որ փուլում, իսկապես, խախտումներ թույլ են տրվել, բայց իմ խնդիրը ոչ թե նեղ մասնագիտական աշխատանքին հետևելն էր, այլ արդյունավետ քաղաքականության իրականացումը, ինչպես նաև դրսի էներգակիրներից կախվածության վերացումը: Սա էր գերխնդիրը, որը հաջողությամբ հաղթահարեցինք:
Այդքանով հանդերձ, դա չպետք է առիթ լինի, որ ներդրողները չարաշահեն իրենց առաքելությունն ու հնարավորությունները, ոտնահարեն հանրային ու պետական շահերը և կոպտորեն խախտեն օրենսդրությամբ ամրագրված թույլատրելի սահմանը: Ավելին, կարծում եմ, որ ՀԷԿ-երի սեփականատերերը պետք է որոշակի սոցիալական պատասխանատվություն ստանձնեն շրջակա միջավայրին հասցված վնասները ոչ միայն նվազագույնի հասցնելու, այլ նաև փոխհատուցելու համար: Համոզված եմ, որ Կառավարության կողմից ստեղծվելիք հանձնաժողովը ուսումնասիրության ընթացքում հաշվի կառնի ինչպես բնապահպանական խնդիրները, այնպես էլ հարակից համայնքների զարգացման ու ներդրումային միջավայրի գրավչության հարցերը:
Վստահ եմ, որ ոլորտի արդյունավետության բարձրացման ու բացասական կողմնակի ազդեցության հնարավորինս նվազեցման մեխանիզմը ոչ միայն պետական ու հանրային հետևողական վերահսկողությունն է, այլև՝ անցումը դեպի ավելի խոշոր ՀԷԿ-երի: Դա, իհարկե, պահանջում է ավելի շատ ներդրումներ, սակայն, մյուս կողմից, ապահովում է շրջակա միջավայրի վրա նույնիսկ դրական ազդեցություն, ինչպես նաև հնարավորություն ոռոգման նպատակներով տվյալ ջրային պաշարների օգտագործման համար: Պատահական չէ, որ Քաշաթաղի ու Մարտակերտի շրջաններում արդեն մեկնարկել են խոշոր ջրամբարների կառուցման աշխատանքները, որոնք կկիրառվեն և՛ էներգետիկ, և՛ գյուղատնտեսական նպատակներով: Ծրագրի վերջնաարդյունքում նախատեսվում է առաջիկա տարիներին միայն էներգետիկ բնագավառում կրկնապատկել աշխատատեղերի քանակը՝ հասցնելով 1000-ի, իսկ ոլորտից պետբյուջե մուտքագրվող եկամուտների չափը՝ շուրջ 10 մլրդ ՀՀ դրամի:
Ուստի, տնտեսության զարգացումն ու բնության պահպանումը չպետք է արհեստականորեն դարձնենք իրարամերժ նպատակներ, այլ պետք է գտնենք դրանց ներդաշնակեցման ոսկե միջինը: Իսկ այս հարցի շուրջ օրերս հացադուլ հայտարարած մեր հայրենակիցներին, ովքեր այդ տարբերակով պայքարում են հայրենի բնության պահպանության համար, կհորդորեի զերծ մնալ սեփական առողջությունը վնասելուց և հարցը տեղափոխել մասնագիտական աշխատանքների դաշտ: Էկոլոգիական հիմնահարցերը մշտապես պետք է գտնվեն մեր ուշադրության կենտրոնում, և բոլորիս ջանքերը պետք է միավորենք ավելի մեծ վերահսկողական մեխանիզմներ ունենալու համար»,- շեշտել է Արայիկ Հարությունյանը:
