Շուրջ հինգ ամիս առաջ նշել էի , որ համաճարակը դառնալու է պոպուլիստ իշխանության համար առաջին թշնամին նախ և առաջ քաղաքական իմաստով: Այդ ենթադրության համար առկա էին բազմաթիվ հիմքեր, որոնք հետագայում դարձան իրողություն:
.........................................................
Կորոնավիրուսի համաճարակն ամբողջ աշխարհին կանգնեցրեց լուրջ մարտահրավերների առջև, որոնցից անմասն չմնաց ու չէր էլ կարող մնալ Հայաստանը: Սակայն եթե ծագած հիմնախնդիրներն իրենց բնույթով գրեթե նույնն էին, ապա տարբեր էին պետությունների կողմից ձեռնարկված և իրականացված հակահամաճարակային քայլերն ու գործողությունները: Եթե ընդհանրացված կերպով փորձենք ներկայացնել, ապա հակաճգնաժամային քաղաքականությունը ենթադրում էր երկու հիմնական ուղղություններով գործողությունների իրականացում՝ տնտեսական անկման կանխարգելում և հանրային առողջության պահպանում:

Առաջին հայացքից այս երկու ուղղությունների միջև գոյություն ունեցող թվացյալ հակադրությունն իրականում առաջանում է միայն այն դեպքում, երբ քայլերի և միջոցառումներ հերթականությունը խախտվում է, երբ դրանք կրում են հախուռն ու չհամակարգված բնույթ, ինչի հետևանքով խախտվում է հակաճգնաժամային գործողությունների ամբողջ շղթան: Կարող ենք արձանագրել, որ համաճարակի դեմ պայքարում հաջողություններ գրանցեցին հենց այն կառավարությունները, որոնք ոչ թե դատարկ խոսքերով «ջարդեցին համաճարակի ողնաշարը», այլ մասնագիտական հիմնավորում և ապացուցողական նշանակություն ունեցող քայլերով ու գործողություններով կարողացան նվազագույն կորուստներով պահպանել հանրային առղջությունը՝ միաժամանակ նաև չվտանգելով տնտեսության բնականոն կենսագործունեությունը:

Իսկ ինչ տեղի ունեցավ Հայաստանում:
Նախ՝ կորոնավիրուսին առանձնապես կարևորություն չտվող ու սովորական գրիպից չտարբերող կառավարությունը միայն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից պանդեմիա հայտարարելուց հետո սկսեց քիչ թե շատ լուրջ վերաբերվել դրան՝ երկրում հայտարարելուվ արտակարգ դրություն և կիրառելով մի շարք սահմանափակումներ: Այդ ամենի նպատակը տրամաբանորեն մեկը պետք է լիներ՝ տնտեսական և առողջապահական նվազագույն կորւստներով հաղթահարել համաճարակի հետևանքները: Սակայն կառավարության կողմից իրականացված քաղաքականության (եթե, իհարկե, դա կարելի քաղաքականություն անվանել) արդյունքում, կարելի է ասել, անփառունակ պարտություն գրանցեցինք թե առողջապահական, և թե տնտեսական ուղղություններով: Սա արդեն տեղի ունեցած փաստ է, հայտնի է անգամ BBC-ի լրագրողներին:

Իշխանությունների կողմից կատարված մի շարք քայլերի չհիմնավորվածության, կասկածելիության, դրանց էֆեկտիվության բացակայության, բաց թողնված հնարավորությունների մասին բազմիցս խոսել եմ իմ նախորդ գրառումներում, տվել դրանց որականան գնահատականը: Ընդամենը ներկայացնեմ մի քանի վիճակագրական տվյալ:
Համաճարակի դեմ պայքարի ցուցանիշներն առավել քան խայտառակ ու ողբերգական են: Տարածաշրջանում առաջատարն ենք մահացությունների և վարակվածների թվով, իսկ աշխարհում գտնվում ենք առաջին տասնյակում հանգրվանելու եզրին: Սրանք խոսուն փաստեր են, որոնք դատարկ փուչիկի նման պայթեցնում են ցանկացված պետական պաշտոնյաի կողմից հնչեցված խոսք կորոնավիրուսի դեմ իբր թե մղված պայքարի և ունեցած հաջողությունների մասին:

Ինչքան էլ ՀՀ վարչապետը միջազգային լսարանի առջև հայտարարի, թե մենք ունենք կորոնավիրուսի դեմ պայքարի ռազմավարություն, միևնույնն է, վիճակագրությունն այլ բանի մասին է խոսում, որն ավելի վստահելի ու անհերքելի է, քան ցանկացած իշխանավորի, այդ թվում նաև երկրի վարչապետի խոսքը: Իշխանությունների ռազմավարությունը սկսվում ու ավարտվում է երեք հայտնի կանոններով, ինչը որևէ պարագայում չես կարող ռազմավարություն համարել: Հակահամաճարակային կանոնները ռազմավարությունից չտարբերող կառավարությունից միթե կարելի է ավելին ակնկալել: Վստահ եմ, որ ոչ:

Ինչ վերաբերում է տնտեսական ասպեկտին, ապա այստեղ ևս պատկերը որևէ դրական և լավատեսական հույսերի հիմքեր չի տալիս: Ընթացիկ տարվա հունվար-հուլիս ամիսներին տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի համեմատ նվազել է 5,7 տոկոսով, իսկ 2019 թվականի հուլիսի համեմատ, տնտեսական ակտիվությունը նվազել է 10,2 տոկոսով։ Շինարարության ոլորտում անկումը կազմել է 22.6 տոկոս, առևտրի ոլորտում՝ 10.9 տոկոս, ծառայությունների ոլորտում՝ 9.2 տոկոս: Արտահանումը կրճատվել է 6.4 տոկոսով, իսկ ներմուծումը՝ 13.7 տոկոսով: Թերևս միակ դրականը (եթե, իհարկե, դա կարելի է դրական համարել) արդյունաբերական արտադրանքի 1.3 տոկոսով, և միջին աշխատավարձի՝ 5.0 տոկոսով աճն է: Սակայն առավել խորը դիտարկումը կվկայի այն մասին, որ այս դեպքում անգամ այդ դրականը չի կարելի առաջընթաց համարել թեկուզ միայն այն պատճառով, որ արդյունաբերության դեպքում աճն, ըստ ամենայնի, գրանցվել է հանքարդյունաբերության, իսկ միջին աշխատավարձի դեպքում՝ պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաների պարգևավճարների հաշվին: Եթե դրանք էլ ենք բացառում, ապա ՀՀ տնտեսության տխուր պատկերն ամբողջանում է: Եվ սա այն դեպքում, որ Կառավարաթյունը կորոնավիրուսի տնտեսական և սոցիալական հետևանքների վերացման նպատակով շուրջ 150 մլրդ դրամի աջակցություն է ցուցաբերել, որը հավասար է մեր տարեկան բյուջեի մոտ 10 տոկոսին։

Իհարկե, ստեղծված իրավիճակի պատճառները շատ են և բազմաբնույթ, սակայն դրա պատասխանատուն մեկն է՝ քաղաքական իշխանությունը: Հայտնի փաստ է, որ կառավարությունների կենսունակությունը որոշվում է հենց արտակարգ իրավիճակների ու շոկերի, և ոչ թե սովորական վիճակի պայմաններում: Իսկ ինչ էր անում ժողովրդի իշխանությունը նման գլոբալ պրոբլեմի պայմաններում: Ոտքի վրա աջակցության տարբեր միջոցառումներ էր իրականացնում, որոնցից դժգոհ էին մնում ինչպես օգտվողները, այնպես էլ չօգտվողները: Բանկային համակարգի միջոցով ֆինանսական աջակցություն էր ցուցաբերում տարբեր սուբյեկտներին, ինչի արդյունքում դրանից ավելի շատ օգտվում էին բանկերը, քան այդ տնտեսավարողները: Կոչ էր անում բնակչությանը չվճարել կոմունալները, հետո պահանջում էր վճարել, իսկ վերջում էլ հորդորում էր վճարելու հնարավորություն ունեցողներին չունեցողների փոխարեն վճարել:

Այս շարքը երկար կարելի է շարունակել: Արդյոք այլ արդյունքներ կարելի էր ակնկալել մի իշխանությունից, որի օրենսդիր մարմինը համավարակի ահագնացող տեմպերի պայմաններում արտահերթ նիստեր էր հրավիրում ոչ թե դրա դեմ պայքարի, այլ իշխանությունների կողմից երկրում գոյություն ունեցող բոլոր պրոբլեմների մեղավոր հռչակված Սահմանադրական դատարանի անդամներին աշխատանքից հեռացնելու կամ էլ Կառավարության տեսակետներից տարբերվող կարծիք արտահայտած քաղաքական ուժի հետ դաստիրակչական աշխատանքներ տանելու հարցով։ Կարելի է արդյոք լուրջ ակնկալիքներ ունենալ մի իշխանությունից, որի առողջապահության պատասխանատուի իրարամերժ ու միմյանց հակասող հայտարությունները, զուգորդված չհիմնավորված ինքնավստահության գերդոզավորված աստիճանով, ավելի շատ հասարակության ներսում խառնաշփոթ էին առաջացնում, քան լավատեսական հիմքեր։
Կարծում եմ, կարիք չկա առանձին անդրադառնալու տարբեր պաշտոնյաների գործունեությանը, որովհետև երկրում ստեղծված իրավիճակի համար իշխանությունն ամբողջությամբ է կրում և կրելու կոլեկտիվ պատասխանատվություն։ Եվ ամենացավալին ու վտանգավորն այն է, որ իշխանությունը շարունակում է դեպքերի ընթացքին հետևելու իր տխրահռչակ գործելաոճը։

Անգամ այսօր իշխանությունը չունի բնակչության վարակվածության իրական մասշտաբների մասին գոնե մոտավոր պատկերացում։ Իշխանությունն անգամ փորձեր չի անում վերացնելու այն անորոշությունը, որոնք առկա են բնակչության և տնտեսավարողների մոտ վաղվա օրվա հանդեպ։ Իշխանությունը խուսափում է անգամ խոստումներ տալ արդեն վեց ամիս իրենց եկամտից զրկված գործունեության տարբեր տեսակներով զբաղված և այսօր գործազուրկ դարձած քաղաքացիներին։
Սա ռազմավարական և հակաճգնաժամային կառավարման բացակայության դասական օրինակ է: Պարզապես, երկրի կողմից վճարվող գինն է չափազանց բարձր: Իսկ իշխանությունը կորցնում է իր ընտրողների կողմից արժևորման ենթակա բոլոր այն հիմքերը, որոնք առկա էին նախկինում, իսկ հիմա այլևս չկան և անէացել են:

P.S. Վեհ մնացեք