Հիմք ընդունելով այն միտքը, որ որևէ խնդիր հնարավոր չէ լուծել /հարաբերությունների կամ գիտելիքների/ այն մակարդակի վրա, որում խնդիրն առաջացել է, կարելի է եզրակացնել, որ

 

1. խնդիրը լուծելու համար պետք է բարձրանալ, դուրս գալ այն հարթությունից, մակարդակից կամ հաշվարկման համակարգից, որում խնդիրը ձևավորվել է

 

2. հակառակ դեպքում կողմերը ստիպված են լինելու ոչ թե լուծել խնդիրը, այլ գալ խնդրի տվյալ վիճակի մասին համաձայնության, որ սա բոլոր կողմերի համար ընդունելի տարբերակ է, քանի որ հնարավոր չէ դուրս գալ հարաբերությունների կամ մոտեցումների տվյալ համակարգից, որում խնդիրը ծագել է:
Այս երկրորդ մոտեցումն ամենատարածվածն է ժամանակակից քաղաքականության մեջ, որը ստիպված է հաշվի նստել այն փաստի հետ, որ գլոբալացման ընթացքում երկրներն այնքան են կապվել իրար հետ տնտեսական հարաբերություններով, որ դրանք հնարավոր չէ խզել՝ պատմական, քաղաքական, տարածքային և այլ խնդիրներ լուծելու համար:
Ի վերջո, պետք չէ մոռանալ, որ քաղաքականությունը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ ընդամենը աշխարհագրություն + տնտեսություն: Բաղադրիչներից մեկի բացակայությունը իմաստազրկում է քաղաքական խնդիրը /ոչ այնքան խնդիրը կրողի, որքան՝ լուծող աչքերում/:

 

Մովսես Դեմիրճյան