Անցած-գնացած պատմություն 41-ի այս օրերին, երբ հորական պապս պատերազմ մեկնեց, 40-ն անց հողագործ մարդ էր` մի տուն լիքը մանուկներով ու կնոջ գերդաստանի հոգսն ուսերին: Ամբողջ պատերազմն անցավ առանց մահվան աչքերին դեմառդեմ նայելու: Մահը նրան հանդիպեց ամենավերջում միայն, 45-ի ձմռանը... ...Գերմանացի պատանդին մի խարխուլ մարագում փակում, զենքն էլ պապիս ձեռքն են դնում, որ հսկի: Ջահել, ճարպիկ տղա է լինում` կիսաքանդ կտուրից փախչում է...Պապս հետևից է ընկնում, աղաչանք-պաղատանք անում, որ իր տունը չքանդի, հետ գա, հետո էլ ստիպված կրակում, որովհետև հայտնի բան է` կյանքով էր հատուցելու.. էդ ջահել տղու մահն էլ հետապնդեց նրան ողջ կյանքում... ...Իսկ մորական պապս պատերազմից տուն չդարձավ: Գեղեցկուհի տատս միայնակ մեծացրեց որբերին: Ու որովհետև ինքն էլ կրթություն էր ստացել ու գիտեր կրթության հարգը, Մելիք-Հովսեփյան տատս իր 3 երեխաներին բարձրագույն կրթության տվեց անտառից ցախ հավաքելով, սրա-նրա դռանը մեջք ծռելով... Անարդարություն էն ժամանակ էլ կար: Մայրս, որ Գորիսի Ակսել Բակունցի անվան դպրոցի պարծանքն էր` հետո քանի-քանիսից եմ լսել այս մասին, դպրոցն ավարտեց առանց ոսկե մեդալի` որբին ով էր մեդալ տալու: Ու որովհետև էն թվերին արծաթե մեդալ էլ կար, քիմիայի քննությունը «4» էլ չէ`«3» նշանակեցին: ... Էդ տարին մեդալը կոլխոզի նախագահի աղջկան բաժին հասավ: Մայրս էլ, որ մաթեմատիկայի ուսուցիչ դառնալու երազանք ուներ, պատերազմից տուն չդարձած հոր վրեժն առնելո՞ւ, թե՞ ինչի համար, չգիտեմ, համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետ ընդունվեց «5»-երով. մի տարի ուսանելուց հետո միայն, երբ հոգին խաղաղվեց, մաթեմատիկայի բաժին տեղափոխվեց... Անցած-գնացած պատմություն... Չգիտեմ էլ`ինչի հիշեցի...